Ból kości ogonowej przy siadaniu i wstawaniu jest bardzo uciążliwy. Przyczyną może być złamanie lub stłuczenie kości ogonowej. Dowiedz się jak złagodzić ból kości guzicznej przy pomocy rehabilitacji lub specjalnych zabiegów wykonywanych przez lekarza.
Ból kości ogonowej – objawy
Ból kości ogonowej zwany również kokcygodynią jest najczęściej ograniczony do okolicy górnej części szpary pośladkowej i nieco ponad nią. Jest to ważne, gdyż ból kości ogonowej promieniujący do pośladka może mieć inne źródła, na przykład zapalenie stawu krzyżowo biodrowego. Natomiast ból w okolicy odbytu i kości ogonowej jest dość typowy i wynika z tego, że mięśnie dna miednicy przyczepiają się do podrażnionej kości guzicznej. Dolegliwości nasilają się przy dotyku kości guzicznej oraz siedzeniu. Ból przy siadaniu i wstawaniu jest również typowym objawem. Podczas siedzenia ból zmniejsza się przy pochyleniu tułowia do przodu, a zwiększa się przy odchylaniu tułowia do tyłu.
Ból kości ogonowej po stosunku lub przed miesiączką również jest dość charakterystyczny. Czasami dolegliwości są również odczuwane przy leżeniu.
Gdzie jest kość ogonowa?
Kość ogonowa zwana również guziczną, u człowieka jet położona na samym dole kręgosłupa. Ma ona trójkątny kształt i jest złożona z 3 do 5 połączonych ze sobą części. Kość guziczna połączona jest z kością krzyżową za pomocą stawu krzyżowo-guzicznego, który może ulegać zwyrodnieniu i bolesnemu zapaleniu. Normalnie, kość ogonowa powinna mieć pewną ruchomość, którą można zaobserwować przy siadaniu i wstawaniu. To dlatego przy tych czynnościach ból często bardzo nasila się. Zarówno za duża lub za mała ruchomość kości guzicznej może powodować ból w okolicy kości ogonowej. U niektórych kość ogonowa osób może być krzywa lub odstająca.
Jaką funkcję ma kość ogonowa u człowieka?
Niektórzy twierdzą, że kość guziczna jest szczątkowym ogonem, który zaniknął w procesie ewolucji. Nie jest to jednak organ zbędny, gdyż ta struktura anatomiczna pełni istotne funkcje:
- Stanowi przyczep dla więzadeł i mięśni dna miednicy oraz mięśnia pośladkowego większego. Między innymi to dlatego u niektórych kobiet pojawia się ból kości ogonowej po stosunku.
- Obok guzów kulszowych stanowi podporę przy siedzeniu. Jeżeli oprzemy większość ciężaru ciała na kości guzicznej na przykład przy zastosowaniu wąskiego i twardego siodełka rowerowego, może dojść do podrażnienia tej kości. Większy nacisk na kość guziczną jest wywierany przy siedzeniu z tułowiem odchylonym do tyłu.
Dlaczego boli kość ogonowa?
Istnieje wiele przyczyn bólu kości guzicznej, najczęstszą z nich jest złamanie lub stłuczenie kości ogonowej.
Stłuczenie lub złamanie kości ogonowej
Stłuczenie lub złamanie kości guzicznej powstaje najczęściej w wyniku upadku na pośladki i może być bardzo uciążliwe.
Złamana lub stłuczona kość ogonowa – jak długo boli?
Złamana kość guziczna goi się od 8 do 12 tygodni. Natomiast ból stłuczonej kości ogonowej zazwyczaj ustępuje po około 4 tygodniach.
Przeciążenie lub wiele mikrourazów
Obita kość ogonowa może być wynikiem jazdy konnej lub jazdy rowerem po nierównym terenie z wąskim i twardym siodełkiem. Również długie siedzenie, zwłaszcza na twardym podłożu z tułowiem odchylonym do tyłu wywiera znaczne siły na kość guziczną.
Zwyrodnienie stawu krzyżowo guzicznego
Staw krzyżowo guziczny łączy kość ogonową z kością krzyżową. Jak w każdym stawie, mogą się w nim tworzyć zmiany zwyrodnieniowe oraz zapalne, które powodują ból. Precyzyjny zastrzyk do tego stawu może wygasić zapalenie i uwolnić od dolegliwości.
Otyłość
Im więcej kilogramów dźwigamy, tym większy jest ucisk na kość ogonową przy siedzeniu i wstawaniu. Pozbycie się nadwagi nie jest proste, ale możliwe, dobry dietetyk jest w stanie w tym bardzo pomóc. Każdy zrzucony kilogram ma znaczenie, należy jednak pamiętać, aby wraz tłuszczem nie stracić mięśni, szczególnie pośladkowych, które zmniejszają ucisk kość guziczną. Zbyt szybkie schudnięcie może paradoksalnie nasilać lub nawet zapoczątkować ból kości ogonowej.
Kobieca płeć
U kobiet kokcygodynia pojawia się częściej niż u mężczyzn z powodu następujących przyczyn:
- Poród. Podczas rozwiązania głowa dziecka wywiera ucisk na kość ogonową. Bywa tak, że siły działające podczas porodu uszkadzają kość ogonową lub/i przyczepiające się do niej więzadła i ścięgna mięśni.
- Budowa miednicy. Kobieca miednica jest szersza, przez to podczas upadku stłuczenie lub złamanie kości ogonowej jest częstsze niż u mężczyzn.
Ból promieniujący z innych miejsc
Czasem ból w okolicach kości ogonowej jest spowodowany przez dyskopatię powodującą rwę kulszową lub zapalenie stawu krzyżowo biodrowego.
Torbiel włosowata kości ogonowej
Torbiel włosowata kości ogonowej (właściwa nazwa to torbiel włosowa), czyli bolesna infekcja mieszka włosowego powodująca zapalenie w okolicy kości ogonowej jest dość częsta. Problem nie dotyczy samej kości guzicznej, ale jej okolicy. Taka torbiel na kości ogonowej powoduje miejscowe zaczerwienienie oraz obrzęk. W przypadku podejrzenia torbieli nie należy zwlekać z wizytą lekarza, gdyż infekcja może się rozszerzać i stanowi niebezpieczeństwo. Im szybsza pomoc lekarska, tym szybsze i łatwiejsze wyleczenie torbieli włosowej. Terapia jest często chirurgiczna i polega na nacięciu i wyczyszczeniu torbieli.
Nowotwór
Kokcygodynia może być również spowodowana nowotworem, może to być struniak, mięsak lub rak kości ogonowej. Takie przypadki są bardzo rzadkie, ale jeśli się pojawiają kluczową rolę odgrywa wczesna diagnoza oraz szybkie podjęcie odpowiedniego leczenia. Dlatego, jeżeli ból nie ustępuje, należy udać się do lekarza.
Co zrobić gdy boli kość ogonowa – diagnostyka
W większości przypadków dolegliwości ustają same w ciągu kilku tygodni lub miesięcy. Poprzez odpowiednie leczenie można oczywiście ten okres skrócić. Czasem jednak ból w okolicy kości ogonowej zmienia się w przewlekły, ale na szczęście jednak istnieją skuteczne terapie, które pomagają pozbyć się tego bólu.
Jaki lekarz?
To do jakiego lekarza należy się udać z bólem kości guzicznej zależy od ciężkości i czasu trwania dolegliwości. Lekarze często bagatelizują dolegliwości chorego, który może być pozostawiony sam sobie. Jeżeli ból jest bardzo silny należy się zgłosić do lekarza posiadającego doświadczenie w leczeniu kręgosłupa. Tacy lekarze to ortopedzi, lekarze rehabilitacji medycznej, radiolodzy zabiegowi, neurochirurdzy i neurolodzy. Ważne jest, aby taki specjalista posiadał umiejętności i sprzęt (RTG lub USG) umożliwiający bezpieczne i skuteczne zabiegowe leczenie.
Badanie lekarskie
Podczas konsultacji lekarz zadaje pacjentowi pytania, które pomagają w postawieniu prawidłowej diagnozy. Następnie przeprowadza badanie fizykalne, które pomaga w wykluczeniu innych przyczyn. Podczas badania lekarz zwraca szczególną uwagę na ból kości ogonowej przy dotyku. W niektórych przypadkach przeprowadza się manualne badanie przez odbyt, które umożliwia ocenę ruchomości kości ogonowej oraz napięcia mięśni dna miednicy.
Badania dodatkowe
Często badanie lekarskie dostarcza wystarczających informacji dla postawienia diagnozy i rozpoczęcia leczenia. Czasem jednak potrzebne są badania dodatkowe.
Zastrzyk diagnostyczny
Precyzyjna, przeprowadzana za pomocą USG, a najlepiej RTG blokada kości guzicznej może dać dokładną diagnozę oraz odpowiedzieć na pytanie która część ogonowej jest odpowiedzialna za ból. W pewnych przypadkach wykonuje się dyskogram kości guzicznej. Obok środka znieczulającego z reguły podaje się lek przeciwzapalny, którego wstrzyknięcie często powoduje trwałą poprawę.
Badania obrazowe
- Zwykłe zdjęcie rentgenowskie wykonujemy po upadku, aby stwierdzić czy jest to tylko stłuczenie, czy też złamanie kości ogonowej. To badanie pozwala również na ocenę budowy kości guzicznej, gdyż odstająca lub krzywa kość ogonowa może przyczyniać się do powstania bólu.
- W przypadku przewlekłych dolegliwości można wykonać RTG czynnościowe, które obrazuje kość ogonową podczas stania oraz siedzenia. Porównanie tych obrazów umożliwia znalezienie nadmiernej lub zmniejszonej ruchomości kości guzicznej, które mogą być przyczynami bólu.
- Rezonans magnetyczny lub/i tomografia komputerowa są rzadko potrzebne. Stosujemy te badania, kiedy zachodzi potrzeba uzyskania bardzo dokładnych obrazów. Ma to szczególne znaczenie w przy podejrzeniu złamania lub guza kości guzicznej.
Badania laboratoryjne
Badania krwi wykonujemy kiedy chcemy wykluczyć takie schorzenia jak zapalenie kości ogonowej, Boreliozę lub nowotwór.
Jak złagodzić ból kości ogonowej?
Ból kości guzicznej może być bardzo uciążliwy, jednak najczęściej udaje się go skutecznie wyleczyć bez operacji. W wielu przypadkach ból przechodzi sam w ciągu kilku tygodni lub miesięcy. Czasem jednak dolegliwości nie ustępują, lub są bardzo nasilone. W takich przypadkach należy skorzystać z pomocy lekarza.
Poduszka na kość ogonową
Przy kokcygodynii ważne jest unikanie długiego siedzenia. Jeżeli jednak musimy już siedzieć, specjalna poduszka z wycięciem na kość guziczną pozwala na jej odciążenie, co często pozwala na ustąpienie bólu.
Ćwiczenia na ból kości ogonowej
Istnieje wiele ćwiczeń stosowanych w walce z kokcygodynią. Należy pamiętać, że takie ćwiczenia powinny być indywidualnie dobrane przez dobrego fizjoterapeutę, gdyż to co jednemu pomaga, innemu może zaszkodzić. Najczęstsze z nich to rozciąganie mięśni gruszkowatych, siad japoński oraz kilka pozycji rodem z Jogi (np. pozycja kot-krowa, gołębia, sunbird).
Trening ma na celu rozciągnięcie przykurczów oraz wzmocnienie osłabionych mięśni, aby przywrócić prawidłową równowagę oraz postawę ciała.
Leki
Niesteroidowe leki przeciwzapalne potrafią złagodzić ból i czasem nawet zupełnie wygoić zapalenie. Sterydowe leki przeciwzapalne działają silniej, a stosuje się je miejscowo podczas precyzyjnych zastrzyków do kości ogonowej. Taka blokada kości ogonowej najczęściej powoduje dramatyczną oraz długotrwałą poprawę. W szczególnych przypadkach stosuje się leki rozluźniające, które mają na celu zmniejszenie napięcia mięśni przyczepiających się do kości ogonowej.
Rehabilitacja
Dobry fizjoterapeuta często jest w stanie pomóc pobyć się bólu kości ogonowej, w innym przypadku wykonuje się specjalne zastrzyki. Rehabilitacja polega na stosowaniu specjalnie dobranych ćwiczeń, masażu. Czasem wykonuje się również manipulację kości ogonowej.
Ciepłe kąpiele
Ciepła kąpiel lub nasiadówka pomaga rozluźnić mięśni miednicy, co często przekłada się na zmniejszenie bólu.
Zastrzyk do kości ogonowej
Kiedy konserwatywne leczenie nie pomaga, lub zależy nam na uzyskaniu szybkiej i długotrwałej poprawy, należy rozważyć wykonanie zastrzyków do kości ogonowej. Takie zabiegi wykonywane są w gabinecie i cała procedura wraz z badaniem pacjenta najczęściej nie zajmuje więcej niż 45 minut. Po blokadzie kości ogonowej pacjent wraca do domu. Lekarz dobiera odpowiedni zabieg, który najczęściej pomaga nie tylko złagodzić, ale pozbyć się bólu. Taki zabieg jest bezpieczny, jeżeli lekarz prowadzi igłę pod kontrolą RTG, ewentualnie USG. Podczas zabiegu może pojawiać się chwilowy ból, który jest jednak szybko znieczulany. Najczęściej stosowane stosowanymi zabiegami są: zastrzyk do stawu krzyżowo guzicznego oraz blokada zwoju Walthera.
Zastrzyk do stawu krzyżowo-guzicznego
Staw krzyżowo-guziczny łączy kość krzyżową z kością ogonową. Jak każdy staw może ulegać zwyrodnieniu i zapaleniu co powoduje ból. Przeprowadzony pod kontrolą RTG lub USG precyzyjny zastrzyk może wygasić zapalenie i uwolnić od bólu.
Blokada zwoju nieparzystego
Po brzusznej stronie kości guzicznej znajduje się zwój nieparzysty (ang. ganglion impar), zwany również jako zwój Walthera. Przeprowadzona pod kontrolą RTG lub USG blokada zwoju nieparzystego powoduje pozbycie się bólu kości ogonowej. Taka blokada jest bardzo bezpieczna, szczególnie kiedy jest wykonana pod kontrolą fluoroskopii, czyli RTG. Ta metoda pomaga w bardzo precyzyjnym umieszczeniu igły we właściwym miejscu, co potwierdzamy za pomocą miejscowego wstrzyknięcia niewielkiej ilości kontrastu radiologicznego. Po takim zastrzyku ból kości guzicznej mija na długi czas, a w części przypadków w ogóle nie wraca. Jeżeli jednak nawrót bólu pojawia się zbyt szybko, można się od niego uwolnić na znacznie dłuższy czas za pomocą termolezji zwoju nieparzystego. Zabieg polega na precyzyjnym, miejscowym zastosowaniu ciepła, co powoduje blokadę zwoju Walthera.
Operacja
W najcięższych przypadkach wykonuje się operację, która może polegać na wycięciu kości guzicznej. Najczęściej jednak tak drastyczne metody nie są konieczne gdyż ból kości ogonowej można złagodzić lub zupełnie uśmierzyć stosując bezoperacyjne metody, wśród których bardzo skuteczne są precyzyjne zastrzyki pod kontrolą RTG.
