Zachyłek boczny kręgosłupa często pojawia się w wynikach rezonansu magnetycznego lub tomografii komputerowej. Poniżej opisuję co jest zachyłek boczny i dlaczego jego zwężenie lub spłycenie przez wypuklinę lub przepuklinę kręgosłupa może powodować ból.

Co to jest zachyłek boczny?

Zachyłki boczne kręgosłupa to przestrzenie wewnątrz kanału kręgowego kręgosłupa, położone bocznie do znajdującego się w środku worka oponowego. W zachyłkach bocznych znajdują się korzenie rdzeniowe, czyli tak zwane korzonki, które w odcinku lędźwiowym przenoszą czucie (również bólu) z kończyn dolnych oraz powodują ich ruch.

Zachyłek boczny kanału kręgowego na poziomie L5S1
Normalny zachyłek boczny na poziomie L5-S1. Bez ucisku korzeni S1.

Zwężenie zachyłków bocznych kanału kręgowego

Spłycenie lub zwężenie zachyłków bocznych kanału kręgowego w kręgosłupie lędźwiowym może prowadzić do ucisku korzeni rdzeniowych i rwy kulszowej, której głównym objawem jest  ból pośladka promieniujący na nogę. Zwężenie zachyłków w większości przypadków jest spowodowane przez wypuklinę lub przepuklinę kręgosłupa lędźwiowego, albo przez zwyrodnienie kręgosłupa. Najczęstszą przyczyną zwężenia zachyłków bocznych w kręgosłupie lędźwiowym jest dyskopatia L5 S1 lub L4L5.

Przepuklina kręgosłupa

Najczęstszym schorzeniem powodującym ucisk nerwu rdzeniowego w zachyłku bocznym jest przepuklina kręgosłupa lub wypuklina krążka międzykręgowego, czyli dyskopatia kręgosłupa.

Przepuklina uciskająca zachyłek boczny kręgosłupa, Dyskopatia L5 S1
Przepuklina na poziomie L5-S1 powodująca ucisk lewego korzenia S1

Zachyłek boczny kanału kręgowego to częste umiejscowienie przepukliny kręgosłupa. Drażnienie nerwu przez przepuklinę kręgosłupa powoduje objawy takie jak ból, drętwienie nogi, a w cięższych przypadkach osłabienie mięśni lub pogorszenie czucia. Ucisk korzeni najczęściej jest  prawo lub lewostronny, ale w rzadkich przypadkach może obejmować oba zachyłki. Wyciśnięte z dysku jądro miażdżyste oprócz ucisku nerwu, powoduje jego silne zapalenie, co prowadzi do obrzęku, a w efekcie do jeszcze większego ucisku, który może pogarszać dopływ krwi do nerwu. W ciężkich przypadkach szybką i znaczącą poprawę można osiągnąć przez wykonanie zastrzyku nadtwardówkowego. Ten silnie działający zastrzyk przeciwzapalny jest podawany bezpośrednio do zachyłka bocznego kanału kręgowego.

Interlaminarny zastrzyk nadtwardówkowy
Interlaminarny zastrzyk nadtwardówkowy. Przepuklina oznaczona kolorem czerwonym.

Takie nowoczesne leczenie przepukliny kręgosłupa lędźwiowego i szyjnego pozwala na szybkie uśmierzenie bólu.

Zmiany przerostowe

Zwężenie lub spłycenie światła zachyłka bocznego może być też wynikiem narastających z wiekiem procesów zwyrodnieniowych, w wyniku których dochodzi do przerostu więzadeł żółtych i stawów międzywyrostkowych, czyli struktur stanowiących ściany kanału kręgowego.

Zwężenie zachyłków bocznych
Znaczne zwężenie zachyłków bocznych na poziomie L5 S1

Takie zwężenie najczęściej jest obustronne i może powodować ból nóg podczas chodzenia, czyli chromanie neurogenne, które jest głównym objawem stenozy kręgosłupa lędźwiowego.

Zachyłki boczne i dyskopatia szyjna

W przebiegu dyskopatii szyjnej, czyli przepukliny lub wypukliny kręgosłupa szyjnego może dochodzić do zwężenia zachyłków bocznych. Objawami dyskopatii jest ból karku, który czasem może przypominać kręcz szyi oraz ból promieniujący do kończyny górnej. Ten zespół objawów określa się jako rwa barkowa. Jest on wynikiem ucisku nerwu w zachyłku bocznym kręgosłupa szyjnego.