Temat bólu odcinka piersiowego kręgosłupa jest złożony ze względu na specyficzną anatomię kręgosłupa piersiowego i jego połączenie z klatką piersiową. Nawet niewielkie zaburzenia postawy, przeciążenia czy zmiany degeneracyjne mogą wywołać dolegliwości bólowe. W niniejszym artykule przyjrzymy się specyfice odcinka piersiowego, jego roli oraz metodom leczenia bólu kręgosłupa piersiowego.

Kręgosłup piersiowy – budowa

Odcinek piersiowy stanowi środkową część kręgosłupa. Buduje go dwanaście kręgów, oznaczonych anatomicznymi symbolami od Th1 do Th12. Kręgi piersiowe są niższe z przodu (od strony brzucha) niż z tyłu (od strony pleców), przez co tworzą wygięcie ku tyłowi zwane kifozą piersiową. Rolą kifozy jest równomierne rozkładanie obciążenia na poszczególne kręgi i krążki międzykręgowe, chroniąc je przed przeciążeniami i mikrourazami.  

Dla odcinka piersiowego kręgosłupa dużą rolę odgrywa budowa wyrostków kolczystych kręgów piersiowych. Są długie i skierowane skośnie ku dołowi, co ogranicza zakres ruchów w tym odcinku,  jednocześnie zapewniając kręgosłupowi piersiowemu stabilność.

Na odchodzących od trzonów wyrostkach poprzecznych znajdują się tzw. dołki żebrowe, do których przyczepiają się głowy oraz guzki żeber. Dzięki temu tworzą się połączenia między kręgosłupem a klatką piersiową, które zapewniają mechaniczną integralność całego tułowia.

Odcinek piersiowy kręgosłupa – funkcje

Jakie są najważniejsze funkcje kręgosłupa piersiowego?

  • Dzięki połączeniu kręgów piersiowych z żebrami i mostkiem, odcinek piersiowy uczestniczy w ochronie serca i płuc przed urazami zewnętrznymi.
  • Fizjologiczna kifoza piersiowa utrzymuje prawidłową postawę ciała.
  • Ustawienie wyrostków kolczystych kręgów piersiowych do dołu zapewnia stabilność tułowia.
  • Mobilny i zdrowy kręgosłup piersiowy czyni klatkę piersiową sprężystą i umożliwia swobodną pracę oddechową.

Ból kręgosłupa piersiowego ICD 10

Według klasyfikacji ICD-10 (Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych), ból kręgosłupa piersiowego oznaczany jest jako M54.6. W ICD-10znajduje się w grupie chorób układu kostno-mięśniowego i tkanki łącznej.

Ból kręgosłupa piersiowego – przyczyny

Ból kręgosłupa w odcinku piersiowym może wynikać m.in. ze zmian strukturalnych, biomechanicznych i degeneracyjnych. Do wybranych przyczyn bólu pleców w odcinku piersiowym należą:

  • choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa piersiowego wraz z osteofitami drażniącymi np. nerwy,
  • skolioza,
  • młodzieńcza kifoza piersiowa (choroba Scheuermanna),
  • dyskopatia piersiowa,
  • obecność punktów spustowych, czyli zgrubień na przebiegu napiętych mięśni lub ich przyczepów,
  • przeciążenie odcinka piersiowego,
  • wrodzone lub nabyte deformacje kręgów i żeber,
  • reumatoidalne zapalenie stawów(RZS) i zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK),
  • dysfunkcje narządów wewnętrznych (np. wątroby lub żołądka),
  • neuralgia międzyżebrowa.

U przyszłych mam ból kręgosłupa piersiowego w ciąży może z kolei wynikać z powiększającego się biustu. Powoduje on pochylanie tułowia w przód i zaokrąglenie barków, a przez to wymuszoną i nieprawidłową postawę ciała. 

Ból kręgosłupa piersiowego – objawy

Objawy bólu kręgosłupa w odcinku piersiowym są uzależnione od ich przyczyny. Na przykład, dyskopatia piersiowa może powodować ból promieniujący do klatki piersiowej. Z kolei choroba zwyrodnieniowa odcinka piersiowego kręgosłupa może generować dolegliwości bólowe między łopatkami i w nocy, a choroba Scheuermanna często uwidacznia się jako widoczny garb w odcinku piersiowym, który może być przyczyną postępującej sztywności stawów kręgosłupa.

Inne możliwe objawy lokalizujące się w obrębie kręgosłupa piersiowego to:

  • uczucie sztywności, dyskomfort i ból podczas ruchu kręgosłupa na skutek długotrwałego siedzenia w nieprawidłowej pozycji,
  • ograniczona ruchomość klatki piersiowej i utrudnione oddychanie przy głębszym wdechu wynikające z deformacji kręgów i żeber,
  • długotrwała sztywność i dolegliwości bólowe nasilające się po okresie bezruchu związane z RZS,
  • ból pod prawą łopatką promieniujący z wątroby,
  • związany z neuralgią międzyżebrową ostry, kłujący ból wzdłuż przebiegu nerwów międzyżebrowych, nasilający się często przy ruchach tułowia lub głębszym oddychaniu.

Ból kręgosłupa w odcinku piersiowym – leczenie

Oczywiście nie da się przedstawić jednego, uniwersalnego sposobu leczenia bólu w odcinku piersiowym kręgosłupa, ponieważ metody terapii zależą od konkretnej przyczyny, stopnia nasilenia dolegliwości oraz indywidualnych uwarunkowań pacjenta. Niemniej jednak można zarysować ogólny schemat postępowania.

Pierwszym krokiem jest zawsze dokładna diagnostyka. Specjalista (np. lekarz ortopeda, neurolog) ocenia stan kręgosłupa oraz zazwyczaj zleca odpowiednie badania obrazowe. Następnie sprawdza, czy nie występują poważne objawy neurologiczne, takie jak silne niedowłady kończyn. Jeśli nie, leczenie można rozpocząć od metod zachowawczych takich jak:

  • zmiana stylu życia z siedzącego na bardziej aktywny, uwzględniająca regularne przerwy w pracy przy biurku oraz wprowadzenie umiarkowanej aktywności fizycznej,
  • unikanie dźwigania ciężkich przedmiotów lub modyfikacja sposobu ich podnoszenia i przenoszenia,
  • stosowanie leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych,
  • fizjoterapia.

Jeśli ból odcinka piersiowego wynika z przeciążenia kręgosłupa, prawdopodobnie wystarczające okażą się np. odpowiednie ćwiczenia i zmiana nawyków codziennych. Jeśli jednak jego powodem jest zaawansowana już dyskopatia piersiowa, a leczenie zachowawcze nie okazało się skuteczne, wówczas pojawia się możliwość rozważenia małoinwazyjnych iniekcji lub operacji.

Ból kręgosłupa piersiowego – leczenie bezoperacyjne

Jeśli okaże się, że metody zachowawcze okazały się nieskuteczne w zwalczaniu bólu odcinka piersiowego, ale operacja nie jest konieczna, warto rozważyć bezoperacyjne leczenie kręgosłupa za pomocą minimalnie inwazyjnych zabiegów. W gabinecie wykonuję m.in.:

  • zastrzyki nadtwardówkowe,
  • zastrzyki do stawów międzywyrostkowych,
  • blokady domięśniowe.

Zastrzyki nadtwardówkowe w leczeniu bólu kręgosłupa piersiowego

Zastrzyki nadtwardówkowe to nowoczesne blokady kręgosłupa podawane pod kontrolą RTG. Iniekcje te wykonuje się w celu leczenia m.in. dyskopatii piersiowej z obecną przepukliną uciskającą korzenie nerwowe.

Zastrzyk nadtwardówkowy zostaje podany dokładnie w miejsce bólu. Tam wygasza stan zapalny, który powstał w wyniku ucisku nerwu przed jądro miażdżyste. Wypłukanie substacji zapalnych odbarcza nerw, który od tej pory zostaje zaopatrzony w odpowiednią ilość krwi i może się zregenerować. 

Leczenie bólu odcinka piersiowego kręgosłupą za pomocą zastrzyków do stawów międzywyrostkowych

Zastrzyki do stawów międzywyrostkowych w kręgosłupie piersiowym podaje się pod kontrolą fluoroskopii lub USG. Sprawdzają się w przypadku uporczywego bólu, który nie reaguje na leczenie farmakologiczne czy fizjoterapię i który jest związany m.in. z dyskopatią, RZS, zwyrodnieniami stawów kręgosłupa czy kręgozmykiem. Bardzo często zastrzyki do stawów międzywyrostkowych umożliwiają podjęcie rehabilitacji, która wcześniej nie była możliwa do przeprowadzenia z powodu bardzo silnego bólu.

Blokady do punktów spustowych w odcinku piersiowym

Punkty spustowe to pojedyncze zgrubienia na przebiegu mięśni, które wywołują silny ból lokalny lub promieniujący do innych partii ciała. W odcinku piersiowym występują m.in. na:

  • mięśniach prostownikach grzbietu,
  • mięśniach równoległobocznych,
  • części środkowej i dolnej mięśni czworobocznych.

W tak dużym napięciu włókien mięśniowych pomocna może się okazać blokada do punktów spustowych. Działa ona na dwa sposoby:

  1. Przebicie punktu spustowego igłą może spowodować wstępne, mechaniczne rozluźnienie mięśnia.
  2. Podanie środka znieczulającego uśmierza ból poprzez wyciszenie receptorów bólowych. Przez rozluźniony mięsień przepływa więcej krwi, która wypłukuje szkodliwe substancje metaboliczne.

Blokadę punktów spustowych wykonuję pod kontrolą aparatu USG. Na obrazie ultrasonograficznym trigger points widoczne są jako ciemniejsze obszary, dzięki czemu mogę precyzyjnie je zlokalizować i podać zastrzyk we właściwe miejsce.