Czym jest ból neuropatyczny – definicja
Ból neuropatyczny jest to ból, który powstaje w układzie nerwowym. W warunkach prawidłowych nerwy służą do przesyłania sygnałów bólowych poprzez zlokalizowany w kręgosłupie rdzeń kręgowy aż do siedziby świadomości czyli mózgu. Sygnały te informują o potencjalnym, bądź istniejącym już uszkodzeniu tkanek. Na skutek fizycznego bądź chemicznego (np. podczas chemioterapii) uszkodzenia struktur nerwowych, albo na skutek zaburzenia ich działania, mogą one zacząć wysyłać do mózgu nieprawidłowe, wyolbrzymione i zniekształcone informacje o bólu. Ból taki jest bardzo uciążliwy, gdyż ma bardzo nieprzyjemny charakter, typowe środki przeciwbólowe słabo sobie z nim radzą oraz często nasila się on w nocy powodując bezsenność. Najczęstszą strukturą, której uszkodzenie może powodować ból neuropatyczny jest nerw, taki ból nazywa się wtedy nerwobólem bądź neuralgią.
Charakter bólu neuropatycznego
Chorzy mają wrażenie nieznośnego palenia, mrowienia bądź drażnienia prądem elektrycznym. Niekiedy ból jest bardzo ostry, przeszywający, porównywalny do ukłucia ostrym przedmiotem. Typowo ból ten nasila się w nocy i powoduje zaburzenia snu.
Dlaczego tradycyjne leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, takie jak ibuprofen, nie działają na ból neuropatyczny?
Ponieważ ból neuropatyczny nie ma źródła jedynie w stanie zapalnym, ale w zaburzonej funkcji układu nerwowego. Aby go skutecznie uśmierzyć, należy stosować leki działające bezpośrednio na układ nerwowy.
Jakie są najczęstsze przyczyny bólu neuropatycznego?
Uwięźnięcie nerwu pośladkowego – nerwoból w plecach
Przez pojęcie nerwoból w plecach najczęściej rozumie się uwięźnięcie czuciowego górnego nerwu pośladkowego (ang. superior cluneal nerve). Najczęściej objawia się to przewlekłym bólem w górnej części pośladka. Ból najczęściej nasila się przy schylaniu, długotrwałym siedzeniu oraz po wstaniu, szczególnie po długiej jeździe samochodem. Uwięźnięcie może wynikać z nadmiernego napięcia mięśni grzbietu, które często jest skutkiem przykurczów mięśniowych najczęściej wywołanych przez długotrwałe siedzenie i brak odpowiedniego rozciągania. Ból ten dobrze reaguje na leczenie, które polega na ostrzyknięciu uwięźniętego nerwu oraz ćwiczeniach rozciągających przykurczone mięśnie. Innym nerwobólem w plecach jest neuralgia międzyżebrowa, która najczęściej jest odczuwana jako ból okalający zlokalizowany na poziomie kręgosłupa piersiowego.
Rwa kulszowa bądź rwa ramienna
Poprzez uszkodzenie korzeni nerwowych dochodzi do bólu, który w rwie kulszowej promieniuje do kończyny dolnej, natomiast w rwie ramiennej do kończyny górnej.
Zespół cieśni nadgarstka
Zespół cieśni nadgarstka charakteryzuje się nocnym drętwieniem oraz mrowieniem dłoniowej powierzchni kciuka, palca wskazującego, środkowego oraz połowy palca serdecznego. Objawy te są spowodowane drażnieniem nerwu pośrodkowego, który zostaje uciśnięty w kanale nadgarstka. Pacjenci powinni starać się unikać nadmiernego zginania i prostowania nadgarstka. Ma to szczególne znaczenie podczas pisania na klawiaturze. Początkowe stadia można leczyć za pomocą nocnej ortezy, rehabilitacji oraz zastrzyków. Bardziej zaawansowane stadia wymagają interwencji chirurgicznej.
Ból przewlekły
Nieleczony lub nieskutecznie leczony ból może zostać utrwalony w układzie nerwowym i przerodzić się w ból przewlekły, który jest rodzajem bólu neuropatycznego.
Polineuropatia
Polineuropatia polega na uszkodzeniu nerwów obwodowych co może przejawiać się zaburzeniami czucia, osłabieniem kończyn oraz bólem, którego lokalizacja dotyczy najczęściej stóp i rąk pod postacią skarpet i rękawiczek. Najczęstszą przyczyną polineuropatii jest cukrzyca. Polineuropatia występuje często w przebiegu chorób nowotworowych. Może ona być wynikiem istnienia nowotworu albo chemioterapii. W przebiegu radioterapii nowotworów może dojść do uszkodzenia splotów nerwowych.
Nadwrażliwość na promieniowanie elektromagnetyczne (ang. Electromagnetic hypersensitivity)
Nadwrażliwość na fale oraz pole elektromagnetyczne (ang. Electromagnetic hypersensitivity – EHS) objawia się między innymi uczuciem palenia, mrowienia, kłucia małymi igłami, zaczerwienieniem skóry, bólami głowy, bólami mięśni, zmęczeniem oraz zaburzeniami snu i pamięci. Pacjenci obarczają odpowiedzialnością za te objawy fale elektromagnetyczne, najczęściej te emitowane przez telefonię komórkową (telefony i stacje przekaźnikowe) oraz linie wysokiego napięcia.
Leczenie bólu neuropatycznego
Przede wszystkim w miarę możliwości należy zlikwidować czynniki uszkadzające układ nerwowy. W celu uśmierzenia bólu stosuje się leki, które hamują wrażliwość układu nerwowego na ból. Podczas rehabilitacji obejmuje stymulację czuciową, która hamuje odczuwanie patologicznego bólu.
