Tatuaże oraz kręgosłup człowieka z przed 5300 lat wskazują, że mógł on chorować na rwę kulszową.
Ötzi zwany również Oetzi lub Człowiekiem Lodu został znaleziony zamarznięty w Alpach. Jego świetnie zachowane ciało pozwala nam poznać choroby oraz metody ich leczenia stosowane w prehistorycznej Europie.
Moją uwagę zwróciły tatuaże Człowieka Lodu, które umieszczone są w miejscach, które najczęściej bolą podczas ataku rwy kulszowej. Są one zlokalizowane na dole pleców, po obu stronach kręgosłupa lędźwiowego. Podobne tatuaże możemy znaleźć na jego nogach, głównie na tylnej i bocznej lewej łydce oraz w okolicach prawej kostki. Możliwe jest, że tatuaże człowieka były metodą leczenia rwy kulszowej oraz najstarszą formą akupunktury.
Zdjęcie rentgenowskie kręgosłupa wykazało zwężenie przestrzeni międzykręgowej L4L5, co jak najbardziej mogło powodować objawy rwy kulszowej, czyli ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do nogi.
Przykład Ötzi pokazuje nam, że choroby kręgosłupa takie jak dyskopatia i rwa kulszowa nie są nowe lecz nękają ludzkość od wielu tysięcy lat. Nasi przodkowie, mimo że nie dysponowali osiągnięciami nowoczesnej medycyny potrafili przezwyciężyć ból, przetrwać w surowych warunkach, oraz przekazać i ochronić życie, dzięki czemu zawdzięczamy nasze istnienie. Dzisiejszy świat oferuje nam znacznie bardziej skuteczne metody leczenia niż w czasach prehistorycznych. Na rwę kulszową możemy stosować cały wachlarz nowoczesnych terapii, począwszy od leków przeciwzapalnych, poprzez zastrzyki nadtwardówkowe, aż po zabiegi operacyjne. Jednak niezależnie od epoki, ból jest odczuwany tak samo. To co najbardziej pomaga oraz pozwala ludziom zwyciężyć ból i iść dalej, to chęć i poczucie sensu życia. Zawsze ważna jest silna wiara, pogoda ducha oraz wsparcie ze strony najbliższych.
Jeden z najstarszych opisów rwy kulszowej znajduje się w Biblii. Tej bolesnej dolegliwości doświadczył patriarcha Jakub.
Biblia Tysiąclecia opisuje zdarzenie z życia Jakuba, kiedy usilnie starał się zapewnić swojej rodzinie przetrwanie w obliczu nadciągającego niebezpieczeństwa. Troszcząc się swoich bliskich w pewnym momencie znalazł się w odosobnionym miejscu, kiedy nastał zmrok.
„Gdy zaś [Jakub] wrócił i został sam jeden, ktoś [mąż] zmagał się z nim aż do wschodu jutrzenki, a widząc, że nie może go pokonać, dotknął jego stawu biodrowego i wywichnął Jakubowi ten staw podczas zmagania się z nim. (…) Słońce już wschodziło, gdy Jakub przechodził przez Penuel, utykając na nogę. Dlatego Izraelici nie jadają po dzień dzisiejszy ścięgna, które jest w stawie biodrowym, gdyż Jakub został porażony w staw biodrowy, w to właśnie ścięgno.”
Po dokładniejszym przetłumaczeniu z języka hebrajskiego dowiadujemy się, że porażone ścięgno było w istocie nerwem kulszowym. Rwa kulszowa była pamiątką po nocnych, gorączkowych zmaganiach Jakuba z potężnym nieznanym. Pobożni Żydzi do dzisiaj usuwają nerw kulszowy jeżeli chcą spożyć koszerne mięso z tylnej części ciała zwierzęcia.
Ta biblijna opowieść symbolizuje nas, którzy po omacku zmagamy się z przeciwnościami, których nie do końca potrafimy rozumieć. Dążąc do postawionych sobie celów staramy się dzielnie pokonać kolejne przeszkody. Robimy to troszcząc się o przyszłość naszą oraz naszych bliskich, niejednokrotnie ignorując głos naszych przeciążonych pleców. Długotrwały, wytężony wysiłek, czasami zostaje przerwany przez silny, paraliżujący ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do jednej z nóg. Rwa kulszowa będąca skutkiem przepukliny dysku niejednokrotnie skutecznie wstrzymuje człowieka w jego zmaganiach z życiem.
Jednak tak jak po ciemnej nocy przychodzi dzień, tak ból nerwu kulszowego po pewnym czasie ustępuje. Odpowiednie, skuteczne leczenie może znacznie skrócić czas trwania objawów.
W czasie rekonwalescencji tempo życia często zwalnia oraz zmienia się perspektywa, z której obserwujemy świat. Warto wykorzystać ten czas na zastanowienie się nad swoim życiem i tym co w nim najbardziej istotne. Należy pomyśleć o sposobie pracy oraz wypoczynku. W nowym świetle trzeba zastanowić się, czego tak naprawdę pragniemy i z czy warto płacić za to tak wysoką i bolesną cenę.
W leczeniu rwy kulszowej stosuje się kilka rodzajów zastrzyków. Różnią się one miejscem podania, zawartością oraz przede wszystkim skutecznością. Najczęściej wykonywane są zastrzyki domięśniowe natomiast najskuteczniejsze są zastrzyki nadtwardówkowe, gdyż podawane są bezpośrednio do źródła bólu.
Rodzaje zastrzyków stosowanych w leczeniu rwy kulszowej
Zastrzyki nadtwardówkowe
Zastrzyk nadtwardówkowy zwany również blokadą nadoponową podawany jest do kręgosłupa, bezpośrednio do źródła bólu, czyli w okolicę zapalenia oraz ucisku korzenia przez przepuklinę jądra miażdżystego. Tak podany zastrzyk wywiera silne działanie przeciwobrzękowe i przeciwzapalne, dzięki czemu pacjenci z rwą kulszową zwykle odczuwają zdecydowaną ulgę już czwartego dnia po zabiegu. Największe bezpieczeństwo oraz skuteczność takiego leczenia osiąga się stosując odpowiedni sprzęt umożliwiający monitorowanie położenia igły w kręgosłupie, dzięki czemu lek zostaje precyzyjnie podany we właściwe miejsce.
Zastrzyki domięśniowe
Od dziesiątek lat rwę kulszową leczy się zastrzykami domięśniowymi zawierającymi leki przeciwzapalne, przeciwbólowe oraz witaminy. Zaletą takich zastrzyków jest szybkie rozpoczęcie działania. Niesteroidowe leki przeciwzapalne podane w zastrzykach mniej uszkadzają żołądek niż zażywane w tabletkach. Wadami domięśniowych zastrzyków na rwę kulszową są :
bóle pośladków po zastrzykach
przebarwienia pośladków (siniaki)
krótki czas działania – w przeciwieństwie do tabletek o przedłużonym działaniu większość zastrzyków nie działa całą dobę. Przerwa w działaniu leku może prowadzić do powrotu stanu zapalnego oraz bólu
konieczność zaangażowania pielęgniarki
są skuteczne jedynie w lekkich i umiarkowanych przypadkach rwy
Zastrzyki do punktów spustowych
Jeżeli rwa kulszowa utrzymuje się długo, w mięśniach wytwarzają się punkty spustowe. Są one wyczuwalne jako zgrubienia oraz grudki, które bardzo bolą przy naciśnięciu. Najczęściej są one umiejscowione z boku pośladka, uda oraz łydki. Punkty spustowe mogą się utrzymywać przez bardzo długi czas i jeżeli znajdują się głęboko, są bardzo trudne lub nawet niemożliwe do wyleczenia metodami fizjoterapii. W ich okolicy gromadzi się wiele metabolitów, takich jak kwas mlekowy, co prowadzi do miejscowej kwasicy. Zastrzyki do punktów spustowych uwalniają od bólu w dwojaki sposób. Przekłucie igłą bezpośrednio dezaktywuje punkty spustowe, a wstrzyknięty roztwór wypłukuje nagromadzone szkodliwe substancje oraz neutralizuje zakwaszenie, co zapobiega nawrotowi dolegliwości. Poprawa następuje najczęściej w ciągu czterech dni. Terapia punktów spustowych jest skuteczna, jeśli najpierw wyleczona zostanie przyczyna rwy kulszowej, którą najczęściej jest ucisk oraz zapalenie nerwu w kręgosłupie. Jeśli przyczyna rwy jest ciągle aktywna, punkty spustowe mogą powrócić.
Zastrzyki do mięśnia gruszkowatego
Mięsień gruszkowaty może być jedną z przyczyn bólu pośladka. Może on też być przyczyną rwy kulszowej poprzez ucisk nerwu kulszowego. W takim wypadku znaczącą i szybką poprawę przynoszą zastrzyki do tego mięśnia. Zabieg ten powinien być przeprowadzany pod kontrolą USG lub fluoroskopii, gdyż mięsień gruszkowaty jest umiejscowiony bardzo głęboko w pośladku.
Prawidłowo wykonywane ćwiczenia na siłowni w połączeniu z rozciąganiem i ćwiczeniami aerobowymi polepszają siłę oraz ogólny stan zdrowia psychofizycznego.
Wpływ siłowni na organizm
Mięśnie
Wzmacnianie mięśni stabilizujących kręgosłup ma istotne znaczenie dla zachowania prawidłowej postawy ciała. Ważne jest, aby siła i masa mięśniowa była rozwinięta harmonijnie. Dla zdrowia najbardziej istotna jest siła mięśni proksymalnych takich jak mięśnie brzucha, grzbietu, pośladków oraz ud. Ćwiczenie jedynie niektórych partii mięśni takich jak ramiona, barki, klatka piersiowa prowadzi do złej postawy, zaburzonej biomechaniki co może powodować kontuzje i zespoły bólowe.
Układ nerwowy
Jeśli posłużymy się analogią między organizmem człowieka, a samochodem to mięśnie możemy nazwać jego silnikiem, natomiast układ nerwowy stanowiłby tu układ zapłonowy i komputer. To od sprawnego układu nerwowego zależy siła uzyskana z mięśni, oraz ich koordynacja. Tak jak z silnika o takiej samej pojemności możemy wykrzesać różną moc w zależności od ustawień komputera, tak mięśnie o takiej samej wielkości mogą mieć różną siłę w zależności od sprawności układu nerwowego. Poprzez ćwiczenia na siłowni podnosimy sprawność i koordynację układu nerwowego sterującego pracą mięśni.
Kości
Kości ulegają nieustannemu zanikowi i odbudowie. Do odbudowy konieczna jest stymulacja poprzez obciążenie, które dostarczamy w czasie ćwiczeń. Jeśli kości nie są obciążane dochodzi do nadmiernego zaniku tkanki kostnej czyli osteoporozy. Kości stają się słabe i podatne na złamania. Złamania kompresyjne kręgów prowadzą do znacznych dolegliwości bólowych.
Krążki międzykręgowe (dyski)
Podobnie jak kości, krążki międzykręgowe (dyski) potrzebują stymulacji przez ćwiczenia. Pozbawione bodźców ulegają zwyrodnieniu i mogą powodować powstanie zespołów bólowych, w tym rwy kulszowej. Dyski stanowią coś w rodzaju poduszek między kręgami. Kiedy ciężar jest podnoszony w prawidłowy sposób, dodatkowy nacisk rozkłada się równo na cały dysk, natomiast przy nieprawidłowej technice większość ciężaru koncentruje się na jednej części dysku, co może prowadzić do jego uszkodzenia.
Ćwiczenie na siłowni podczas leczenia rwy kulszowej
Wykonywanie ćwiczeń na siłowni jeśli cierpisz na rwę kulszową lub bóle pleców powinno być wcześniej skonsultowane ze specjalistą, a poniższy tekst jest prezentowany jedynie do celów informacyjnych.
Podczas leczenia rwy kulszowej nie należy wykonywać ćwiczeń dodatkowo obciążających kręgosłup, czyli trzymania ciężaru w rękach lub na barkach podczas stania lub siedzenia. U części pacjentów w miarę ustępowania objawów, pod okiem doświadczonego specjalisty można stopniowo wracać do obciążania kręgosłupa.
Należy pamiętać o prawidłowej rozgrzewce, rozciąganiu i technice.
Plecy
Unikać: martwy ciąg, shrugs, wiosłowanie sztangą w opadzie Względnie bezpieczne: podciąganie się na drążku lub ściąganie drążka wyciągu.
Barki
Unikać: wyciskanie ciężaru siedząc lub stojąc, podciąganie ciężaru wzdłuż tułowia stojąc. Względnie bezpieczne: ćwiczenie mięśni naramiennych przy pomocy sztangielek lub wyciągu w pozycji leżącej lub półleżącej, kiedy tułów jest wsparty na podłodze lub ławce.
Klatka piersiowa
Unikać: wyciskanie ciężaru na ławce skośnej głową w górę Względnie bezpieczne: wyciskanie na ławce poziomej, „rozpiętki” na ławce płaskiej, krzyżowanie linek wyciągu górnego
Biceps
Unikać: zginanie ramion z obciążeniem Względnie bezpieczne: ćwiczenia bicepsów na modlitewniku
Triceps
Unikać: francuskie wyciskanie stojąc lub siedząc Względnie bezpieczne: wyciskanie francuskie leżąc, prostowanie ramion na wyciągu stojąc, „dips”
Nogi
Unikać: przysiady z obciążeniem oraz wszelkie ćwiczenia nóg, w których ciężar spoczywa na plecach, barkach, klatce piersiowej lub jest trzymany w rękach. Względnie bezpieczne: prostowanie i zginanie nóg na maszynie
