Dehydratacja krążków międzykręgowych, czyli odwodnienie kręgosłupa ma wiele przyczyn. Leczenie zmian dehydratacyjnych zależy od ich objawów oraz poziomu i odcinka kręgosłupa.
Co to jest dehydratacja krążków międzykręgowych?
Dehydratacja krążków międzykręgowych (po angielsku: disc desiccation) kręgosłupa oznacza zmniejszenie zawartości wody w dyskach, czyli ich odwodnienie. Jest jednym z objawów zwyrodnienia dysku, czyli dyskopatii i może pojawić się w odcinku lędźwiowym, szyjnym oraz piersiowym. Dyski, czyli krążki międzykręgowe są rodzajem poduszek położonych między kręgami, których głównym zadaniem jest amortyzacja sił działających na kręgosłup. Dyski zapewniają kręgosłupowi elastyczność oraz stanowią część jego wysokości. Woda znajduje się przede wszystkim w środku dysku, zwanym jądrem miażdżystym. Jest ono toczone przez pierścień włóknisty, który jest słabo uwodniony. W obrazach T2 zależnych rezonansu magnetycznego dobrze uwodnione krążki międzykręgowe mają jasny środek i ciemną obwódkę.
Zmiany dehydratacyjne objawiają się natomiast jako ciemne dyski. Często odwonieniu krążków międzykręgowych towarzyszy obniżenie ich wysokości, czyli dyski stają się bardziej płaskie. W wyniku tego chory staje się trochę niższy. Dehydratacja powoduje również zmniejszenie sprężystości kręgosłupa, co objawia się jego sztywnością.
Zmiany dehydratacyjne często dotyczą początkowo pojedynczych krążków międzykręgowych, ale z biegiem czasu więcej dysków może posiadać cechy dehydratacji.
Objawy dehydratacji krążków międzykręgowych
Odwodnienie krążków międzykręgowych może nie dawać żadnych objawów, jednak w części przypadków towarzyszy jej ból kręgosłupa, sztywność oraz objawy rwy kulszowej, barkowej lub udowej.
Ból kręgosłupa
Dehydratacja krążka międzykręgowego prowadzi do utraty jego sprężystości oraz zmniejszenia się jego objętości. Następuje dyskopatyczne obniżenie wysokości przestrzeni międzykręgowej, przez co stawy międzywyrostkowe zostają nadmiernie obciążone. Może to powodować zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa oraz ból pleców.
Dehydratacja tarcz międzykręgowych jest często spowodowana wyciekiem jądra miażdżystego na zewnątrz. Może to prowadzić to do zapalenia, a co za tym idzie do bólu kręgosłupa.
Zespoły korzeniowe (rwa)
Dehydratacja krążka międzykręgowego może być spowodowana przepukliną kręgosłupa. W takim wypadku jądro miażdżyste zostaje wyciśnięte na zewnątrz dysku i może uciskać na korzenie nerwowe. Prowadzi to do powstania promieniującego, palącego lub elektrycznego bólu, czyli rwy. Jej rodzaj zależy od poziomu i odcinka kręgosłupa:
- dolna część odcinka lędźwiowego (L4 L5 i L5 S1) – rwa kulszowa
- środkowa i górna część odcinka lędźwiowego –rwa udowa
- odcinek szyjny, szczególnie C5 C5 – rwa barkowa
Sztywność kręgosłupa
W miarę odwodnienia kręgosłupa następuje utrata jego sprężystości i elastyczności. Staje się on sztywny, do czego również mogą przyczyniać się jego zmiany zwyrodnieniowe.
Przyczyny dehydratacji krążków międzykręgowych
Przyczyny dehydratacji krążków międzykręgowych są złożone. Tarcze międzykręgowe nawadniają się podczas ruchu, a bezruch powoduje ich zwyrodnienie i odwodnienie. Również urazy dysków powodować uszkodzenie pierścienia włóknistego i wyciśnięcie uwodnionego jądra miażdżystego na zewnątrz, co prowadzi do dehydratacji dysku.
Czynnikami ryzyka pojawienia się dehydratacji krążka międzykręgowego są:
- dźwiganie ciężarów, szczególnie w nieodpowiedni sposób; najgorsze jest podnoszenie przedmiotów z zaokrąglonymi plecami oraz skrętem tułowia
- praca w charakterze kierowcy, gdyż długotrwałe siedzenie w jednej pozycji oraz wibracje i wstrząsy prowadzą do uszkodzenia dysków
- otyłość
- siedzący tryb życia i brak ruchu
- palenie tytoniu
Leczenie dehydratacji krążków międzykręgowych
Dehydratacja jest objawem uszkodzenia dysku, jednak jeśli nie powoduje objawów, nie leczy się jej. Przez leczenie odwodnienia krążków międzykręgowych rozumie się leczenie skutków dyskopatii, czyli rwy, bólu kręgosłupa oraz jego sztywności. W zależności od objawów leczenie może być bezoperacyjne i opierać się na rehabilitacji oraz nowoczesnych blokadach kręgosłupa, lub operacyjne. Spożywanie odpowiedniej ilości płynów jest wskazane, ale w ten sposób tarcz międzykręgowych się nie nawodni.
Jak zapobiegać odwodnieniu krążków międzykręgowych?
Po wykryciu dehydratacji tarcz międzykręgowych bardzo ważne jest znalezienie jej przyczyny ich odwodnienia i jej wyeliminowanie. Co stało się raz, może się powtórzyć, a naszym celem jest temu zapobiec. Można to osiągnąć między innymi poprzez:
- polepszenie ergonomiki pracy i treningu
- odpowiednie, regularne ćwiczenia fizyczne
- optymalizację masy ciała
