Uszkodzenia stawów lub różnego rodzaju zwyrodnienia w ich obrębie mogą prowadzić do powstawania osteofitów. Pojawiają się one szczególnie w miejscach, które są narażone na nadmierne przeciążenie. Najczęściej występują więc w obrębie kręgosłupa. Chociaż nie jest to samodzielna jednostka chorobowa, często towarzyszy schorzeniom związanym ze stawami. Jak rozpoznać osteofity kręgosłupa, czy należy się ich obawiać oraz w jaki sposób je leczyć?
Osteofity kręgosłupa – co to za zmiany?
Osteofity kręgosłupa to wyrośla kostne, które powstają przy przeciążeniu, stanach zapalnych czy w przypadku wystąpienia mikrourazów. Mogą obejmować każdy z odcinków kręgosłupa: lędźwiowo-krzyżowy, piersiowy i szyjny. Przeważnie osteofity nie sprawiają problemów w funkcjonowaniu. Jeśli jednak pojawią się one w otworze międzykręgowym, mogą wywoływać ucisk na korzeń nerwowy i ból, który promieniuje do nogi, czyli rwę kulszową. W odcinku szyjnym kręgosłupa osteofity mogą powodować rwę barkową. W rzadkich przypadkach ucisk jest na rdzeń kręgowy, co może prowadzić do paraliżu w wyniku mielopatii szyjnej.
Osteofity kręgosłupa – przyczyny
Osteofity same w sobie nie są osobną jednostką chorobową. Pojawiają się one jednak w konsekwencji zmian zwyrodnieniowych. Najczęstsze przyczyny pojawiania się osteofitów kręgosłupa to:
- choroby stawów, takie jak skolioza, reumatoidalne zapalenie stawów czy kręgozmyk. Schorzenia te sprzyjają tworzeniu się zmian jako reakcji organizmu na degenerację chrząstki stawowej.
- Doznane urazy czy kontuzje mogą prowadzić do zwiększenia się ucisku w obrębie stawów.
- Starzenie się sprawia, że częściej dochodzi do zwyrodnień stawów.
- Nadwaga i otyłość są czynnikami ryzyka ze względu na duże obciążenie stawów i gorsze funkcjonowanie organizmu.
- Zaburzenia endokrynologiczne mogą prowadzić do problemów z kręgosłupem, a w efekcie do powstawania osteofitów.
Osteofity kręgosłupa – objawy
Bardzo często osteofity kręgosłupa nie powodują żadnych objawów. To, czy występuje ból, często zależy od wielkości oraz lokalizacji wyrośli. W przypadku silnych ucisków na nerwy wywołują one rwę kulszową, rwę barkową lub mielopatię szyjną. Do częstszych objawów należą:
- ograniczona mobilność,
- nerwobóle spowodowane uciskiem,
- osłabienie mięśni,
- drętwienie lub mrowienie kończyn,
- ból nasilający się podczas ruchu.
Do diagnostyki osteofitów kręgosłupa najczęściej wykorzystuje się zdjęcia rentgenowskie, tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny. Badania obrazowe są bowiem najskuteczniejszą metodą, aby określić dokładne umiejscowienie oraz rozmiar zmian.
Osteofity kręgosłupa – leczenie
Leczenie osteofitów kręgosłupa często sprowadza się do stosowania leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Czasami aby zmniejszyć obrzęk i ucisk na nerw, konieczne bywa podanie zastrzyku nadtwardówkowego w okolicę ucisku korzenia. Jest to bardzo precyzyjna blokada kręgosłupa, która ma na celu zmniejszenie lub całkowite uwolnienie od bólu. Wprowadzany jest wówczas roztwór leku znieczulenia miejscowego i sterydu przeciwzapalnego. Dzięki aplikowaniu go bezpośrednio w miejsce wyrośli trafia on do źródła ucisku, a jego dzianie jest wielokrotnie silniejsze i skierowane przede wszystkim na źródło bólu.
Przy osteofitach często warto zadbać o odpowiednią rehabilitację. Ważne jest, aby wdrożyć ćwiczenia, które pomagają zapobiegać nadmiernym obciążeniom mięśni czy przykurczom. Dodatkowo można się wesprzeć masażami lub zabiegami fizjoterapeutycznymi.
Skuteczną formą rehabilitacji może być terapia falą uderzeniową. Trafianie w chorą tkankę pomaga w zmniejszaniu napięcia mięśniowego. Inną metodą jest leczenie ultradźwiękami, które wspomaga regenerację tkanek i ma działanie przeciwbólowe oraz przeciwzapalne. Magnetoterapia to działanie impulsowym polem magnetycznym. W ten sposób zmniejsza się ból i wspomaga regenerację. W terapii dolegliwości związanych z osteofitami bywa również stosowana laseroterapia.
Najlepiej postawić jednak na profilaktykę i zminimalizować ryzyko występowania chorób kręgosłupa. Jednymi z przyczyn ich powstawania są nadwaga oraz otyłość. Warto zadbać o prawidłową masę swojego ciała przez wdrożenie zbilansowanej diety, a także ćwiczeń. Ruch taki jak pływanie czy chodzenie z kijami odciąża kręgosłup i wzmacnia mięśnie. Należy również unikać przeciążania stawów, które może prowadzić do kontuzji czy urazów.
Osteofity kręgosłupa – operacja
Może się zdarzyć, że gdy żadne inne metody leczenia nie są skuteczne, a osteofit jest duży lub wywołuje silny dyskomfort, konieczne będzie jego chirurgiczne usunięcie. Podczas operacji wyrośla są usuwane, co poprawia zakres ruchu stawów oraz może uwolnić nerwy lub rdzeń kręgowy od ucisku.
Jak przebiega operacja? Są różne rodzaje technik chirurgicznych. Najmniej inwazyjna jest operacja endoskopowa. Chirurg wykonuje nacięcie na skórze o wielkości około 0,5-1 cm, aby dostać się do miejsca ze zwyrodnieniem. Tkanki, które znajdują się dookoła, są delikatnie odsuwane bez ich przecinania. Przez otwór wprowadzany jest endoskop, a następnie osteofit zostaje usunięty. Na koniec zakłada się szwy oraz opatrunek. Przeważnie pacjent może wrócić do domu po upłynięciu doby od operacji. Często wskazana jest jednak rehabilitacja, która pozwoli na osiągnięcie pełnej sprawności.
Najczęściej zadawane pytania
1.Czy osteofity są groźne?
Osteofity kręgosłupa nie stanowią bezpośredniego zagrożenia życia, ale ich występowanie często wiąże się z uciążliwym bólem oraz ograniczeniem możliwości ruchowych. W niektórych przypadkach zdarza się również nieprzyjemny ucisk na nerwy. Niewielkie osteofity o dogodnym umiejscowieniu nie wymagają nawet usunięcia, a jedynie zapobiegania ich powiększaniu.
2. Czy można rozpuścić osteofity?
Raz powstałych osteofitów nie można w żaden sposób zmniejszyć. Przeważnie podejmuje się działania związane z zapobieganiem ich rozwojowi oraz niwelowaniem dolegliwości bólowych. Jeśli rozmiar i umiejscowienie wyrośli powoduje dyskomfort lub ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu, konieczne może być ich chirurgiczne usunięcie.
3. Czy osteofity to nowotwór?
Osteofity to wyrośla kostne rosnące wokół stawów lub na powierzchniach kości. Są to przeważnie jedynie zmiany zwyrodnieniowe, więc nie mają nic wspólnego z nowotworami. Nowotwory z kolei to niekontrolowany wzrost komórek, które mogą się rozprzestrzeniać po organizmie. Nowotwory kości są poważnymi zmianami chorobowymi i wymagają specjalistycznego leczenia onkologicznego. Jeśli pojawiają się jakiekolwiek podejrzenia co do natury schorzenia, pierwszym krokiem powinno być udanie się do lekarza i skonsultowanie objawów.
Bibliografia
- Wong, S. H., Chiu, K. Y., & Yan, C. H. (2016). Osteophytes. Journal of orthopaedic surgery (Hong Kong), 24(3), 403–410
- Kellgren, J. H., & Lawrence, J. S. (1957). Radiological assessment of osteo-arthrosis. Annals of the rheumatic diseases, 16(4), 494–502
- Schmorl G, Junghanns H. The human spine in health and disease. 2nd ed. New York: Grune & Stratton; 1971, 138
Jako specjalista w dziedzinie nieinwazyjnego leczenia przepuklin i bólów kręgosłupa, moim zadaniem jest przynosić ulgę pacjentom doświadczającym bólu. Artykuły medyczne dostępne na stronie przygotowuję na podstawie swojego doświadczenia oraz aktualnych prac naukowych.