Jednym z najczęstszych schorzeń górnego odcinka kręgosłupa jest przepuklina kręgosłupa szyjnego. W przypadku gdy drażni korzenie nerwowe lub worek oponowy, może stać się przyczyną silnego bólu szyi promieniującego do kończyn górnych, a także poważnych dysfunkcji neurologicznych. Jakie są jej przyczyny i objawy oraz czy można wyleczyć ją metodami nieoperacyjnymi?

Przepuklina szyjna – co to jest?

Przepuklina szyjnego odcinka kręgosłupa to jedna z postaci dyskopatii szyjnej. Polega na przemieszczeniu się jądra miażdżystego znajdującego się wewnątrz krążka międzykręgowego poza jego anatomiczne granice. Gdy jądro przemieszcza się poza pierścień włóknisty, może dojść do ucisku na sąsiadujące struktury anatomiczne, w tym na korzenie nerwowe lub rdzeń kręgowy.

Najczęściej diagnozowanymi są: przepuklina kręgosłupa szyjnego C4–C5, przepuklina kręgosłupa szyjnego C5–C6 oraz przepuklina kręgosłupa szyjnego C6–C7. To właśnie w tych segmentach dochodzi do największych przeciążeń i zmian degeneracyjnych, które sprzyjają uszkodzeniom krążków międzykręgowych.

Przepuklina kręgosłupa szyjnego może mieć różne stopnie nasilenia. W początkowych stadiach może dojść do niewielkiego uwypuklenia jądra miażdżystego bez znacznego nacisku na nerwy. W bardziej zaawansowanych – do znacznego przemieszczenia jądra poza pierścień włóknisty.

Przepuklina kręgosłupa szyjnego – przyczyny

Przepuklina szyjnego odcinka kręgosłupa rozwija się stopniowo. W początkowej fazie mogą pojawiać się wyłącznie mikrouszkodzenia pierścienia włóknistego. Jednakże regularne przeciążanie kręgosłupa mogą powodować dalsze przesuwanie się jądra miażdżystego w kierunku korzeni nerwowych.

Innymi czynnikami predysponującymi do powstawania przepukliny są:

  • urazy mechaniczne,
  • siedzący tryb życia,
  • naturalne procesy degeneracyjne związane ze starzeniem się układu kostno-stawowego.

Przepuklina kręgosłupa szyjnego – objawy

Przepuklina kręgosłupa szyjnego czasem pozostaje bezobjawowa. Jest to możliwe, gdy jądro miażdżyste – mimo iż przerwało pierścień włóknisty – nie uciska włókien nerwowych. W takich sytuacjach istnieje szansa, że przepuklina wchłonie się sama. Korzystne jest jednak jej wykrycie jeszcze na tym etapie i wprowadzenie zdrowych nawyków codziennych, które nie będą jej pogłębiać. 

Objawy przepukliny kręgosłupa szyjnego w zależności od lokalizacji

Objawy przepukliny kręgosłupa szyjnego mogą wystąpić, gdy dochodzi do ucisku na struktury nerwowe. W zależności od lokalizacji dolegliwości mogą się różnić.

Przepuklina kręgosłupa szyjnego C4–C5 – objawy

  • ból zlokalizowany w okolicy karku, często promieniujący do barku,
  • osłabienie mięśniowe w barku powodujące trudności w unoszeniu ramienia,
  • ograniczenie zakresu ruchu odcinka szyjnego,
  • rzadziej zaburzenia czucia (ewentualnie może wystąpić delikatne mrowienie w barku i ramieniu).

Przepuklina kręgosłupa szyjnego C5–C6 – objawy

  • rwa barkowa – promieniujący ból od szyi do ramienia, a czasem także do kciuka,
  • osłabienie mięśni ramienia, szczególnie bicepsa,
  • drętwienie i mrowienie dłoni – głównie w kciuku i palcu wskazującym,
  • ograniczona ruchomość szyi i barku w połączeniu z nasilającym się bólem przy unoszeniu ramienia.

Przepuklina kręgosłupa szyjnego C6–C7 – objawy

  • ból promieniujący do ramienia i przedramienia, często kierujący się do palców środkowego i serdecznego,
  • osłabienie siły mięśnia trójgłowego ramienia (tricepsa),
  • drętwienie i mrowienie w przedramieniu oraz palcach środkowym i serdecznym,
  • trudności w wykonywaniu precyzyjnych ruchów dłonią – np. w chwytaniu małych przedmiotów.

Przepuklina kręgosłupa szyjnego – leczenie

Leczenie przepukliny kręgosłupa szyjnego obejmuje m.in. farmakoterapię, edukację pacjenta i metody bardziej inwazyjne.

  • Farmakoterapia polega na stosowaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) i przeciwbólowych. W bardziej nasilonych przypadkach można sięgnąć po kortykosteroidy, które wykazują silniejsze działanie przeciwzapalne.
  • Niezwykle ważna jest edukacja pacjenta w zakresie ergonomii i właściwego obciążania kręgosłupa. Należy unikać długotrwałego pochylania głowy (np. przy pracy przy komputerze czy używaniu smartfona) oraz gwałtownych ruchów szyją. Warto także zadbać o dobór odpowiedniej poduszki ortopedycznej do snu i ergonomicznym ustawieniu stanowiska pracy.
  • Jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi oczekiwanych efektów lub pacjent zmaga się z ciężkimi objawami neurologicznymi – konieczne może być rozważenie leczenia operacyjnego (np. discektomii). Operacja staje się również niezbędna, gdy dochodzi do znacznego ucisku na rdzeń kręgowy, który wiąże się z ryzykiem trwałego uszkodzenia struktur nerwowych.

Przepuklina kręgosłupa szyjnego – rehabilitacja

Jako lekarz od kręgosłupa skupiam się przede wszystkim na diagnostyce oraz wdrażaniu minimalnie inwazyjnych, bezoperacyjnych metod leczenia przepukliny kręgosłupa szyjnego. Niemniej jednak nie mogę pominąć znaczenia rehabilitacji w przypadku dyskopatii szyjnej.

Rehabilitacja stanowi główną część leczenia lub jego istotne uzupełnienie, pomagając w odbudowie funkcji kręgosłupa szyjnego. Odpowiednia fizjoterapia może pomóc w:

  • zmniejszeniu napięcia mięśniowego,
  • poprawie ruchomości kręgosłupa,
  • przywróceniu prawidłowych wzorców ruchowych, które mogły zostać zaburzone przez ból.

Należy pamiętać, że nie każda forma aktywności będzie odpowiednia, dlatego rehabilitacja powinna być prowadzona pod kontrolą doświadczonego fizjoterapeuty. Warto także dodać, że nieprawidłowo wykonywane ćwiczenia mogą pogorszyć stan pacjenta, dlatego samodzielne podejmowanie intensywnej aktywności fizycznej bez konsultacji ze specjalistą nie jest zalecane.

Bezoperacyjne leczenie przepukliny kręgosłupa szyjnego

Bezoperacyjne leczenie przepukliny kręgosłupa szyjnego obejmuje również zastrzyki nadtwardówkowe, które można rozważyć, kiedy leczenie zachowawcze nie przynosi poprawy, a pacjent nie wymaga operacji.

Zastrzyk nadtwardówkowy wykonywany pod kontrolą fluoroskopiii zmniejsza stan zapalny oraz obrzęk, co dodatkowo może zwiększyć ucisk na korzenie nerwowe. Wygaszenie zapalenia zmniejsza drażnienie i ucisk nerwów, co może pozytywnie wpływać na regenerację i polepszać ukrwienie.

Bezoperacyjne leczenie przepukliny kręgosłupa szyjnego w postaci iniekcji w wielu przypadkach umożliwia rozpoczęcie rehabilitacji. Ze względu na intensywny ból kinezyterapia może być bowiem odłożona w czasie do momentu, aż pacjent odczuje znaczną redukcję dolegliwości bólowych po zastosowaniu iniekcji.