Zapalenie nerwu kulszowego i jego ból mogą być wywołane przez ucisk wzdłuż jego przebiegu. Najczęściej źródłem zapalenia jest przepuklina kręgosłupa uciskająca korzenie nerwowe tworzące nerw kulszowy. Głównym objawem zapalenia jest ból promieniujący do nogi, czyli rwa kulszowa.
Nerw kulszowy – przebieg
Anatomia nerwu kulszowego jest złożona, gdyż jest on tworzony przez 5 różnych korzeni nerwowych. Ten największy nerw w organizmie człowieka ma swoje źródło w kręgosłupie lędźwiowym oraz kości krzyżowej. Tam właśnie znajdują się korzenie nerwowe L4, L5, S1, S2 i S3, które splatają się tworząc splot lędźwiowo-krzyżowy, od którego odchodzi nerw kulszowy. Przebieg nerwu kulszowego zaczyna się w miednicy, z której wychodzi do nogi pod mięśniem gruszkowatym, gdzie może być uciśnięty. Nad kolanem rozgałęzia się na nerw piszczelowy oraz strzałkowy wspólny, który dzieli się później na nerw strzałkowy głęboki i powierzchowny. Rysunek pokazuje schemat nerwu kulszowego, na którym zaznaczone jest gdzie jest nerw kulszowy oraz jak przebiega.
Nerw kulszowy – unerwienie
Nerwy kulszowe zawierają w sobie następujące włókna:
- włókna czuciowe, odpowiedzialne za unerwienie czuciowe i bólowe łydki i stopy
- włókna ruchowe, które unerwiają mięśnie znajdujące się z tyłu uda, oraz mięśnie łydki i stopy
- włókna autonomiczne, odpowiedzialne za unerwienie gruczołów potowych i mięśni naczyń krwionośnych, dzięki którym regulowane jest krążenie krwi w nodze
Zapalenie nerwu kulszowego przyczyny
Główną przyczyną zapalenia nerwu kulszowego jest ucisk wywierany w kręgosłupie na tworzące go korzenie. O wiele rzadsze jest jego uszkodzenie w pośladku lub w nodze.
Ucisk na korzenie nerwu kulszowego
Główną przyczyną zapalenia nerwu kulszowego jest ucisk na jego korzenie w kręgosłupie. Jest on najczęściej wywierany przez przepuklinę kręgosłupa na poziomie L5 S1 lub na poziomie L4 L5. Takie schorzenie prowadzi do zespołów korzeniowych L5 oraz S1, które dają objawy zapalenia nerwu kulszowego.
Mięsień gruszkowaty
Ucisk na nerw kulszowy może być wywierany przez mięsień gruszkowaty w pośladku. Jest to rzadka przyczyna ucisku, która najczęściej towarzyszy innym schorzeniom, na przykład rwie kulszowej.
Uszkodzenie nerwu kulszowego po zastrzyku
Chorzy czasem pytają o możliwość i objawy uszkodzenia nerwu kulszowego po zastrzyku. Na wstępie należy zaznaczyć, że przy zachowaniu prawidłowej techniki iniekcji, uszkodzenie nerwu kulszowego jest bardzo mało prawdopodobne. Po pierwsze, zastrzyk podaje się w górnej i zewnętrznej części pośladka, gdzie nerwu kulszowego nie ma. Po drugie nerw znajduje się głęboko w pośladku i dotarcie do niego za pomocą zwykłej igły jest trudne u większości dorosłych. Uszkodzenie nerwu kulszowego u dzieci jest dość częste w rozwijających się krajach afrykańskich.
Uszkodzenie nerwu kulszowego po operacji biodra
Operacje biodra, na przykład wymiana stawu biodrowego mogą powodować znaczne krwawienie. Taki krwiak czasem uciska nerw kulszowy w pośladku i powoduje jego uszkodzenie. Krwiak w pośladku może również powstać na skutek urazu, na przykład upadku.
Nowotwory
Rzadką przyczyną objawów zapalenia nerwu kulszowego są guzy nowotworowe, które mogą uciskać lub naciekać nerw.
Zapalenie nerwu kulszowego – objawy
Stan zapalny, podrażnienie lub ucisk nerwu lub jego korzeni objawia się przede wszystkim bólem nerwu kulszowego. W ciężkim uszkodzeniu dołączają się objawy objawy neurologiczne takie jak zaburzenia czucia lub paraliż. Zespół objawów związanych z podrażnieniem nerwu kulszowego nazywamy rwą kulszową lub neuralgią nerwu kulszowego.
Ból nerwu kulszowego
Ból nerwu kulszowego lub jego korzeni promieniuje wzdłuż tylnej lub bocznej powierzchni uda do tylnej, bocznej i przedniej strony łydki oraz do stopy. Ma on charakter rwący, palący lub elektryczny. Może nasilać się przy chodzeniu lub siedzeniu. Czasem ból jest tak silny, że nie daje spać w nocy.
Porażenie nerwu kulszowego
Ciężki ucisk na nerw kulszowy może spowodować jego uszkodzenie i porażenie. Objawy uszkodzenia nerwu to osłabienie czucia, szczególnie w łydce i stopie oraz niedowład lub paraliż mięśni. Najczęściej są to mięśnie tylnej strony łydki, których niedowład będzie skutkował trudnością w staniu na palcach lub mięśnie przedniej i bocznej łydki, których niedowład może objawiać się opadaniem stopy i dużego palca podczas chodzenia.
Zapalenie nerwu kulszowego – leczenie
Skuteczne leczenie zapalenia nerwu kulszowego powinno być nakierowane na szybkie ustąpienie zapalenia oraz ucisku. Aby to osiągnąć stosuje się zastrzyki nadtwardówkowe, leki, ćwiczenia oraz rehabilitacje i masaż.
Zastrzyk nadtwardówkowy
Zastrzyk nadtwardówkowy jest popularną w USA metodą leczenia zapalenia nerwu kulszowego wywołanego przez przepuklinę kręgosłupa. Zastrzyk dostarcza lek przeciwzapalny oraz leki stymulujące regenerację nerwu kulszowego bezpośrednio do miejsca ucisku. Jest rodzaj nowoczesnej blokady kręgosłupa, jednak nie należy mylić zastrzyku nadtwardówkowego z blokadą nerwu kulszowego, która nie jest zabiegiem leczącym, a jedynie znieczuleniem nogi do zabiegów operacyjnych.
Leki doustne i zastrzyki
W lżejszych przypadkach wystarczają leki na rwę kulszową oraz zastrzyki domięśniowe. Leki dzielą się na:
- przeciwzapalne
- witaminy
- rozluźniające mięśnie
- przeciwpadaczkowe
- przeciwbólowe
Nerw kulszowy – ćwiczenia
Ćwiczenia na nerw kulszowy powinny być indywidualnie dobrane, gdyż wiele jest przyczyn jego zapalenia oraz ucisku i w związku z tym wymagają one odmiennej terapii. Rozciąganie nerwu kulszowego powinno być wykonywane pod okiem specjalisty, gdyż wykonywanie tego w nieodpowiedni sposób może doprowadzić do podrażnienia nerwu. Masaż nerwu kulszowego może w pewnym stopniu zmniejszyć odczuwany ból.
Odbarczenie nerwu kulszowego
Bardzo istotne jest szybie usunięcie ucisku, czyli odbarczenie nerwu kulszowego lub jego korzeni. W większości przypadków można tego dokonać stosując leki przeciwzapalne, które najskuteczniej działają kiedy zostają podane za pomocą zastrzyku nadtwardówkowego. W najcięższych przypadkach ucisku i uszkodzenia nerwu przeprowadza się operację.
Regeneracja nerwu kulszowego
Regeneracja nerwu kulszowego po jego porażeniu trwa miesiące lub lata, gdyż jego włókna odrastają wolno, 1 do 2 mm na dobę. Szybciej udaje się przywrócić powrót siły mięśniowej, natomiast powrót czucia jest wolniejszy. Sukces w przywróceniu czucia i siły mięśniowej zależy głównie do stopnia uszkodzenia nerwu oraz od szybkości jego odbarczenia. Im dłużej utrzymuje się ucisk nerwu, tym trudniej go później zregenerować. Dlatego nie należy zwlekać z podjęciem skutecznego leczenia.
Regenerację można przyśpieszyć poprzez odpowiednie ćwiczenia. Badania naukowe sugerują, że pływanie stymuluje odbudowę nerwu. Ważne jest również, aby dostarczyć uszkodzonym tkankom substancji odżywczych, witamin i minerałów. Podczas zastrzyku nadtwardówkowego można podać witaminy i substancje odżywcze bezpośrednio w okolicę uciśniętych korzeni. Dieta w trakcie rehabilitacji powinna być bogata w substancje odżywcze, można również suplementować witaminy, kwasy tłuszczowe i minerały, z których najważniejszy jest magnez.
