Kategoria: Baza wiedzy – artykuły medyczne

Przepuklina piersiowa nie jest tak spektakularna jak kontuzja sportowa ani tak oczywista jak złamanie. Mimo to jej skutki mogą być równie dotkliwe, wpływając na mobilność, postawę, a nawet sposób oddychania. W świecie przepuklin to mniej znany „krewny” przepukliny lędźwiowej, ale nie mniej problematyczny. Jak rozpoznać przepuklinę piersiową, co odpowiada za jej powstanie i jakie formy leczenia mogą przynieść ulgę?

Czym jest przepuklina piersiowa?

Przepuklina piersiowa jest fragmentem jądra miażdżystego (wewnętrznej części krążka międzykręgowego), który wydostał się poza obszar kręgu do światła kanału kręgowego. Powodem wysunięcia się dysku są przeciężenia, mikrourazy lub procesy degeneracyjne kręgosłupa, które osłabiają strukturę pierścienia włóknistego i powodują dyskopatię krążka międzykręgowego.

Powstały w ten sposób worek przepuklinowy może uciskać nerwy oraz worek oponowy, wywołując stan zapalny i m.in. ból promieniujący do żeber.

Przepuklina kręgosłupa piersiowego – przyczyny

Dyskopatia kręgosłupa piersiowego najczęściej rozwija się na przestrzeni dłuższego czasu i jest efektem:

• przewlekłych obciążeń kręgosłupa spowodowanych długotrwałym siedzeniem, pracą stojącą lub ciężką pracą fizyczną,  
• procesu starzenia kości i stawów, przez który zewnętrzna część dysku jest bardziej podatna na pęknięcia,
• urazów,
• genetycznego osłabienia włókien kolagenowych, które budują pierścień włóknisty dysku,
• nieprawidłowej techniki wykonywania ćwiczeń lub intensywnego uprawiania sportu (szczególnie bez odpowiedniego przygotowania).

Przepuklina kręgosłupa piersiowego – objawy

Przepuklina piersiowa może objawiać się bólem promieniującym od kręgosłupa w stronę żeber i klatki piersiowej. Ból ma zmienną intensywność i może nasilać się podczas kichania lub kasłania, a także przy dłuższym siedzeniu w pochylonej pozycji.

Inne objawy dyskopatii piersiowej to:

• ograniczenia ruchomości kręgosłupa, zwłaszcza podczas obracania tułowia lub głębokiego wdechu,
• drętwienie i mrowienie odczuwane najczęściej w okolicach żeber, klatki piersiowej i górnej części pleców,
• osłabienie mięśni w górnej części tułowia,
• trudności z oddychaniem i ból w klatce piersiowej.

Uwaga – ból w klatce piersiowej nie zawsze oznacza przepuklinę. Jeśli towarzyszą mu dodatkowo skoki ciśnienia, nadmierne pocenie się, duszności czy omdlenia, może to wskazywać na problemy sercowe. W takim przypadku niezbędna jest natychmiastowa konsultacja lekarska oraz szersza diagnostyka.

Przepuklina piersiowa – diagnostyka

Diagnostyka przepukliny piersiowej zaczyna się od dokładnego wywiadu lekarskiego i badania fizykalnego, które pomaga ocenić objawy, takie jak: ból promieniujący, ograniczenia ruchowe oraz osłabienie mięśni. Kolejnym krokiem są badania obrazowe.

Najczęściej wykonuje się rezonans magnetyczny (MRI) i tomografię komputerową (CT). Dodatkowym badaniem jest RTG, aby uwidocznić ewentualne złamania i zmiany zwyrodnieniowe, lub elektromiografia (EMG), która ocenia funkcję nerwów i mięśni.

Metody leczenia przepukliny piersiowej

Jeśli przepuklina piersiowa pozwala na codzienne funkcjonowanie, a jej objawy nie są zaawansowane, leczenie zazwyczaj rozpoczyna się od metod zachowawczych. Należą do nich fizjoterapia, przyjmowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, a także zastrzyki nadtwardówkowe, które pomagają doraźnie zmniejszyć obrzęk i ucisk.

Jeśli jednak metody zachowawcze nie przynoszą oczekiwanej poprawy, a także pojawiają się silne objawy neurologiczne i oddechowe, rozważane jest leczenie operacyjne. Zabiegi pomocne w leczeniu przepukliny piersiowej to: mikrodiscektomia (usunięcie fragmentu dysku uciskającego nerw) lub laminektomia (usunięcie części kręgu, aby zmniejszyć ucisk).

Ćwiczenia na przepuklinę kręgosłupa piersiowego

Ćwiczenia w przepuklinie piersiowej mają na celu:

• wzmocnić mięśnie przykręgosłupowe,
• poprawić stabilizację kręgosłupa,
• zwiększyć elastyczność tkanek,
• poprawić ukrwienie mięśni i nerwów,
• zmniejszyć napięcie mięśni.

Propozycje ćwiczeń:

1. Rozciąganie klatki piersiowej przy ścianie – pomaga zwiększyć elastyczność i otworzyć klatkę, redukując napięcie mięśni przykręgosłupowych.
2. Koci grzbiet – angażuje mięśnie pleców i brzucha, wspomagając kontrolowane rozciąganie i wzmacnianie odcinka piersiowego.
3. Ćwiczenia oddechowe intensywnie angażujące żebra – poprawiają elastyczność kręgosłupa piersiowego i uaktywniają mięśnie oddechowe.
4. Ściąganie łopatek w pozycji siedzącej, stojącej lub w pozycji na czworakach.  

Chciałbym jednak podkreślić, że powyższe ćwiczenia są jedynie propozycjami i nie powinny być wykonywane bez konsultacji z ortopedą lub fizjoterapeutą.

Bibliografia

1. Baranowska A., Baranowski P., Baranowska-Kijewska J., Evaluation of the results of posterior approach in thoracic disc herniation surgery, Polski Merkuriusz Lekarski 2020, 48 (287): 318-322.

Szyjnopochodny ból głowy to efekt zmian zwyrodnieniowych, przeciążeń i napięć mięśniowych, które uciskają nerwy i naczynia krwionośne. Dolegliwości bólowe mają charakter pulsujący i tępy, i mogą nasilać się przy ruchach szyi. Zrozumienie przyczyn i objawów tej specyficznej dolegliwości jest kluczem do skutecznego leczenia, które może wymagać zarówno terapii manualnej, jak i – w zaawansowanych przypadkach – interwencji chirurgicznej.

Ból głowy od kręgosłupa – przyczyny

Odkręgosłupowy ból głowy jest końcowym produktem problemów mięśniowych, kostnych, neurologicznych lub mechanicznych, które lokalizują się w odcinku szyjnym kręgosłupa. Prześledźmy po kolei mechanizm generowania przez nich bólu.

• Napięte mięśnie karku i szyi uciskają naczynia krwionośne, ograniczając przepływ krwi do mózgu i powodując niedotlenienie tkanek. Ponadto napięcia podrażniają nerwy w okolicy szyi, a sygnały bólowe promieniują szczególnie w okolice potylicy i skroni.
• Dyskopatia szyjna klinicznie objawiająca się wysunięciem części krążka międzykręgowego, bardzo często jest powodem ucisku korzeni nerwowych. Tym samym powoduje ból przechodzący do głowy.
• Zwyrodnienia kręgów szyjnych w postaci osteofitów (narośli kostnych) czy też zwężenia kanału kręgowego mogą prowadzić do ucisku tętnic kręgowych, ograniczając przepływ krwi do mózgu. Skutek? Ból głowy, a nawet jej zawroty wynikające z niedotlenienia.  
• Przeciążenia mechaniczne – intensywne ćwiczenia, długotrwałe stresowe sytuacje, które prowadzą do napięcia mięśni. Dalej wiemy już, jak wywołują ból.  
• Urazy – np. „whiplash” polegający na nagłym i gwałtownym ruchu głowy do przodu i do tyłu.  Podczas niego dochodzi do rozciągnięcia i mikrourazów mięśni, więzadeł oraz krążków międzykręgowych w odcinku szyjnym. Te uszkodzenia mogą wywołać stan zapalny, który podrażnia nerwy, a także powoduje napięcie mięśniowe w szyi i karku, co z kolei prowadzi do bólu głowy.

Ból głowy od kręgosłupa szyjnego – objawy

Ból głowy od kręgosłupa zazwyczaj zaczyna się u podstawy czaszki, a następnie promieniuje do skroni i może sięgać aż do czoła. Często wystepuje jednostronnie i jest tępy, uciskający lub pulsujący. Może również nasilać się podczas ruchu głowy lub nacisku na kręgosłup szyjny.

Dodatkowo pacjenci często doświadczają sztywności szyi i ograniczenia jej ruchomości, które sprawiają, że nawet proste ruchy – takie jak obracanie głowy – stają się bolesne. W niektórych przypadkach mogą także wystąpić:

• wzmożona reaktywność na dotyk,
• zmęczenie,
• problemy z koncentracją,
• lekkie zawroty głowy.

Ból głowy od kręgosłupa szyjnego – jak leczyć?

Leczenie bólu szyjnopochodnego wymaga fizjoterapii, farmakoterapii lub w niektórych przypadkach nawet interwencji chirurgicznej. Bo choć większość pacjentów doświadcza ulgi dzięki leczeniu zachowawczemu, to niektóre sytuacje zdrowotne wymagają wdrożenia metod inwazyjnych.

W standardowym leczeniu stosuje się:

• fizjoterapię, a więc masaż, mobilizacje i manipulacje stawów, a także fizykoterapię,
• farmakoterapię, w ramach której lekarz może zlecić środki przeciwbólowe i przeciwzapalne,
• ćwiczenia wzmacniające, rozciągające i ćwiczenia McKenzy’ego.

W przypadkach zaawansowanej dyskopatii szyjnej lub postępujących zmian zwyrodnieniowych, gdy dyski międzykręgowe ulegają znacznemu przemieszczeniu i uciskają korzenie nerwowe, może być konieczna interwencja chirurgiczna. Zabiegi takie tak discektomia lub stabilizacja kręgosłupa uwalniają nerwy od ucisku, a pacjenta – od bólu głowy.

Ból głowy od kręgosłupa szyjnego – ćwiczenia

Regularne wykonywanie ćwiczeń rozciągających i wzmacniających mięśnie szyi jest kluczowe w zapobieganiu i łagodzeniu bólu szyjnopochodnego. Poznaj zestaw ćwiczeń, które pomogą Ci w rozluźnieniu napięć oraz poprawie ruchomości odcinka szyjnego.

Rozruszaj szyję we wszystkich kierunkach

Powoli przechylaj głowę w kierunku jednego ramienia, próbując dotknąć uchem jego powierzchni, a następnie przytrzymaj pozycję przez 10-15 sekund. Następnie przechyl głowę w przeciwną stronę. Możesz również wykonywać skłony głowy w przód (przyciąganie brody do klatki piersiowej) oraz odchylenia do tyłu. Powtarzaj ruchy po kilka razy w każdą stronę, aby dokładnie rozciągnąć mięśnie szyi.

Ćwiczenia izometryczne odcinka szyjnego

Przyłóż dłoń do czoła i naciskaj nią na głowę, jednocześnie stawiając opór, aby wzmocnić przednie mięśnie szyi. Powtórz ten ruch, przykładając dłonie kolejno do skroni i do potylicy, wciąż opierając się naciskowi. Każde przyłożenie dłoni utrzymuj przez około 5-10 sekund, dbając, aby nacisk był równomierny. Tego typu izometryczne ćwiczenia pomagają wzmacniać mięśnie szyi.

Na koniec pogłęb rozciąganie mięśni szyi

Usiądź wygodnie i powoli przechylaj głowę w bok, pogłębiając ruch przy pomocy dłoni. Utrzymuj pozycję przez 10-15 sekund po każdej stronie. Pogłębione rozciąganie wykonaj również poprzez pochylenie głowy.

Bibliografia

1. Zaworski K., Latosiewicz R., Terapia manualna w diagnostyce i leczeniu szyjnopochodnego bólu głowy, Rehabilitacja w Praktyce 2014, 6: 8-17.
2. Jull G., Cervicogenic headache, Musculoskeletal Science and Practice 2023, 66(17): 102787
3. Avaghade R., Shinde S., Dhane S., Effectiveness of McKenzie approach and segmental spinal stabilization exercises on neck pain in individuals with cervical postural syndrome: An experimental study, J Educ Health Promot 2023, 9(12): 225.

Dehydratacja krążka międzykręgowego to proces, w którym dochodzi do utraty wody z wnętrza krążka w odcinku szyjnym, piersiowym lub lędźwiowym. Gdy dysk traci wodę, może się spłaszczać, stawać się mniej elastyczny i bardziej podatny na uszkodzenia, co często prowadzi do bólu pleców. Jakie są przyczyny i objawy tego stanu oraz jak przebiega leczenie dehydratacji krążka międzykręgowego?

Czym są krążki międzykręgowe?

Krążki międzykręgowe to struktury o galaretowatej konsystencji, które znajdują się między trzonami kręgów kręgosłupa. Każdy krążek składa się z dwóch elementów:

• zewnętrznego pierścienia włóknistego, który zapewnia stabilność,
• wewnętrznego jądra miażdżystego odpowiedzialnego za elastyczność i amortyzację.

Krążki działają jak poduszki pomiędzy kręgami, chroniąc kręgosłup przed przeciążeniami i umożliwiając jego giętkość.

Krążki międzykręgowe są zbudowane w większości z wody – w młodym wieku zawartość wody w jądrach miażdżystych może wynosić nawet 80%. To właśnie wysoka zawartość wody czyni krążki elastycznymi i zdolnymi do absorbowania wstrząsów. Z czasem jednak naturalne procesy starzenia oraz inne czynniki prowadzą do ich stopniowej dehydratacji.

Co oznacza dehydratacja krążków międzykręgowych?

Dehydratacja krążków międzykręgowych oznacza utratę wody przez jądro miażdżyste. Wówczas krążek staje się mniej elastyczny i sprężysty, a jego zdolność do amortyzacji obciążeń kręgosłupa maleje. W wyniku tego procesu może się spłaszczać i przyczyniać się do zmniejszenia przestrzeni między kręgami. To z kolei często prowadzi do podrażnienia nerwów, a w konsekwencji do zespołów korzeniowych.

Dehydratacja krążków to zjawisko typowe dla starzenia się organizmu, jednak może wystąpić również u osób młodszych na skutek czynników zewnętrznych, takich jak:

• nieprawidłowa postawa,
• siedzący tryb życia,
• długotrwałe obciążenia kręgosłupa.

Dehydratacja krążków międzykręgowych – objawy

Charakter i nasilenie objawów dehydratacji krążków międzykręgowych zależy od lokalizacji oraz stopnia zaawansowania tego procesu. W początkowych stadiach odwodnienie krążków może przebiegać bezobjawowo, jednak w miarę postępującego procesu mogą pojawić się dolegliwości takie jak:

• Ból pleców – najczęstszy objaw pojawiający się szczególnie w odcinku szyjnym, ale także w odcinku szyjnym i piersiowym. Ból może być odczuwany jako przewlekły, tępy lub ostry i nasilać się przy wysiłku fizycznym lub długotrwałym siedzeniu.
• Ograniczona ruchomość kręgosłupa – dehydratacja krążków zmniejsza elastyczność kręgosłupa, dlatego schylanie się, skręty tułowia czy podnoszenie ciężarów jest utrudnione.
• Zwiększona sztywność po wstaniu z łóżka lub po dłuższym siedzeniu lub leżeniu. Kręgosłup wydaje się „zastygły” i wymaga czasu na rozruszanie.
• Ból promieniujący do kończyn w przypadku podrażnienia nerwów. Ból może transferować do kończyn dolnych (przy problemach z odcinkiem lędźwiowym) lub górnych (przy problemach z odcinkiem szyjnym). Często towarzyszy mu mrowienie i drętwienie rąk lub nóg i osłabienie siły mięśni.

Dehydratacja krążków międzykręgowych – przyczyny

Najczęstszą przyczyną odwodnienia krążków międzykręgowych jest przepuklina krążka międzykręgowego lub choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa.

Przyspieszenie dehydratacji krążków przyspiesza również długotrwałe siedzenie w nieprawidłowej postawie ciała i zwłaszcza z zaokrąglonymi plecami.  W połączeniu z brakiem regularnej aktywności fizycznej mięśnie stabilizujące kręgosłup stają się coraz słabsze. W efekcie nie podtrzymują kręgosłupa, a to zwiększa nacisk na krążki.

Innymi przyczynami dehydratacji są:

• nadmierne obciążenie kręgosłupa, czyli częste podnoszenie ciężarów, praca fizyczna lub intensywne ćwiczenia,
• nadmierna masa ciała, która zwiększa nacisk na kręgosłup,
• urazy kręgosłupa.

Dehydratacja krążka międzykręgowego – leczenie

O sposobie leczenia dehydratacji krążka międzykręgowego decyduje jego przyczyna, jednak każdy przypadek powinien być jednak oceniony przez ortopedę indywidualnie. Należy pamiętać, że leczenie jest nakierowane na zapobieganie lub spowolnienie dalszej dehydratacji, a nie na nawrót właściwego nawodnienia.

Leczenie operacyjne

Jeśli dehydratacja wynika z przepukliny krążka międzykręgowego,  która powoduje silny ucisk korzenia nerwowego, konieczne może być jej usunięcie operacyjne. W takiej sytuacji najczęściej wykonuje się discektomię, czyli usunięcie fragmentu lub całości uszkodzonego krążka, aby odbarczyć uciśnięte nerwy.

Konsultacja z dietetykiem

Jeśli najbardziej prawdopodobną przyczyną dehydratacji krążków jest otyłość, słuszną decyzją jest skorzystanie z pomocy dietetyka, który skomponuje odpowiednią dietę wspomagającą utratę wagi.

Regularna aktywność fizyczna i fizjoterapia

W przypadku dehydratacji krążków spowodowanej siedzącym trybem życia, konieczne będzie włączenie regularnych ćwiczeń, które poprawią elastyczność i stabilność kręgosłupa. Pomoc fizjoterapeuty może okazać się nieoceniona, zwłaszcza w opracowaniu indywidualnego programu ćwiczeń wzmacniających mięśnie grzbietu i brzucha oraz poprawiających postawę ciała.

Farmakoterapia

Na początku (w przypadku ostrego bólu), można skorzystać z farmakoterapii, czyli leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Leki te zmniejszą ból i ewentualny stan zapalny, a także ułatwią wprowadzenie rehabilitacji oraz ćwiczeń.

Dehydratacja krążków międzykręgowych – ćwiczenia

Regularne ćwiczenia wzmacniają mięśnie przykręgosłupowe i pomagają poprawić stabilizację kręgosłupa, a tym samym zmniejszyć nacisk na krążki. Program ćwiczeń powinien być zaplanowany przez fizjoterapeutę, a najczęściej znajdują się w nim:

• ćwiczenia wzmacniające mięśnie pleców takie jak planki, unoszenie bioder w leżeniu na plecach czy delikatne wygięcia kręgosłupa w pozycjach bezpiecznych dla pleców,
• ćwiczenia rozciągające mięśni dolnej części pleców, mięśni pośladkowych i zginaczy bioder,
• ćwiczenia stabilizujące, które poprawiają kontrolę nad ruchami kręgosłupa i pomagają skupić się na aktywowaniu głębokich mięśni.

Dehydratacja krążka międzykręgowego – rehabilitacja

Rehabilitacja w przypadku dehydratacji krążków międzykręgowych jest kompleksowym procesem, który obejmuje:

1. masaż leczniczy, który rozluźnienia napięte mięśnie grzbietu i dzięki temu zmniejsza nacisk na krążki, a także poprawia krążenie krwi w okolicy kręgosłupa i może wspierać procesy regeneracyjne,
2. terapia manualna, czyli m.in. mobilizacja stawów, manipulacje kręgosłupa oraz rozluźnianie mięśniowo-powięziowe, które wspomagają poprawę funkcji kręgosłupa,
3. zabiegi fizykalne takie jak elektroterapia, ultradźwięki, laseroterapia czy krioterapia pomagające w zmniejszeniu stanu zapalnego i bólu, a także przyspieszające procesy regeneracyjne.

Bibliografia

1. Galbusera F. (i in.), Ageing and degenerative changes of the intervertebral disc and their impact on spinal flexibility, Eur Spine J 2014, 23(3): 324-332.
   1. Kłosiński P. (i in.), Dyskopatia w przebiegu wąskiego kanału lędźwiowego odcinka kręgosłupa, Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2004, 6(3): 300-307.
   1. Raj P., Intervertebral disc: anatomy-physiology-pathophysiology-treatment, Pain Pract. 2008, 8(1):1 8-44.

Gdy drętwienie nóg pojawia się nagle, źródła problemu zwykle nie przypisujemy kręgosłupowi. Często niesłusznie. Winowajcą dolegliwości neurologicznych jest najczęściej odcinek lędźwiowy, a właściwie – podrażnione nerwy które licznie biorą z niego swój początek i unerwiają kończyny dolne. W jaki sposób dysfunkcja w kręgosłupie wpływa na kończyny dolne? Jakie schorzenia odpowiadają za te objawy i jak sprawić, żeby ból nóg od kręgosłupa nie wracał?

Bóle nóg od kręgosłupa – przyczyny

Choć przyczyn drętwienia nóg można wypatrywać m.in. w niedokrwieniu kończyn i chorobach nerek, to w kontekście kręgosłupa wynikają one z problemów odcinka lędźwiowego i odcinka krzyżowego. Są to:

• punkty spustowe zlokalizowane w mięśniach odcinka lędźwiowego i pośladkach, które mają tendencję do wywoływania nie tylko bólu lokalnego, ale również promieniującego do tylnej części ud, łydek, a często również i stóp,
• uraz kręgosłupa połączony z uszkodzeniem nerwów zaopatrujących kończyny dolne,
• zapalenie stawów krzyżowo-biodrowych, które powoduje ból w dolnej części pleców przenoszący się w dół do nogi,
• przodopochylenie miednicy wywołujące pogłębienie lordozy lędźwiowej, zaburzenia napięcia mięśniowego i w konsekwencji ból nóg od kręgosłupa.

Drętwienie kończyn jest również spowodowane konkretnymi schorzeniami kręgosłupa. Spójrzmy niżej.

Choroby wywołujące rwący ból nóg od kręgosłupa

W wielu przypadkach przyczyną drętwienia i rwącego bólu nóg są schorzenia kręgosłupa takie jak rwa kulszowa lub kręgozmyk. Prowadzą one do ucisku na korzenie nerwowe, który wywołuje promieniujący i rwący ból nóg.

Rwa kulszowa

Rwa kulszowa (ischialgia) spowodowana jest uciskiem lub podrażnieniem nerwu kulszowego, który unerwia odcinek od dolnej części pleców aż do stóp. Pacjenci najczęściej zgłaszają ból promieniujący od pośladka przez tylną część uda aż do stopy, a także uczucie mrowienia, pieczenia i drętwienie nóg w nocy. W poważniejszych przypadkach może dojść do osłabienia siły mięśniowej kończyny utrudniającej chodzenie i wykonywanie codziennych czynności.

Kręgozmyk (spondylolisteza)

Kręgozmyk polega na przemieszczeniu jednego kręgu względem drugiego. Występuje najczęściej występuje w odcinku lędźwiowym kręgosłupa i powoduje ucisk na korzenie nerwowe.

Dyskopatia lędźwiowa

Dyskopatia to choroba degeneracyjna krążków międzykręgowych, która może rozwijać się wraz z wiekiem. W przypadku dyskopatii lędźwiowej dochodzi do osłabienia krążków międzykręgowych w odcinku lędźwiowym, co może prowadzić do przepukliny dysku i ucisku na korzenie nerwowe.

Rwa udowa

W rwie udowej dochodzi do ucisku na nerw udowy, czyli na największy nerw splotu lędźwiowego. Powoduje on ból nóg promieniujący od kręgosłupa do przedniej części uda, przez wewnętrzną część łydki aż do kostki przyśrodkowej.

Bóle nóg od kręgosłupa – objawy towarzyszące

Drętwienie nóg bardzo często współistnieje z uczuciem sztywności mięśni w odcinku lędźwiowym, a także bólem krzyża. Jeśli przyczyną jest dyskopatia lędźwiowa – może wystąpić ostry ból kręgosłupa lędźwiowego, który promieniuje do biodra i przechodzi niżej, powodując drętwienie stopy.

Innymi objawami towarzyszącymi są:

• problemy z chodzeniem spowodowane osłabieniem siły mięśni nóg, np. w przebiegu rwy kulszowej,
• ból kręgosłupa lędźwiowego nasilający się podczas ruchu,
• zaburzenie czucia skórnego i głębokiego, wobec czego kończyny wywołują wrażenie „obcych”,
• ból nocny związany z pozycją, która uciska nerwy wywołujące drętwienie nóg,
• wykrzywienie tułowia obecne w przepuklinie kręgosłupa.

Leczenie bólu kręgosłupa i nóg

W leczeniu bólu i drętwienia nóg pochodzenia odkręgosłupowego stosuje się farmakoterapię, fizjoterapię, zabiegi przeciwbólowe, a w poważniejszych przypadkach – leczenie chirurgiczne.

• Farmakoterapia w postacileków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, które łagodzą ból kręgosłupa i wygaszają stan zapalny.
• Fizjoterapia ruchowa jest fundamentem leczenia przewlekłych bólów kręgosłupa i nóg, szczególnie przy schorzeniach takich jak dyskopatia, kręgozmyk czy rwa kulszowa. Wzmacnia mięśnie stabilizujące kręgosłup, poprawia elastyczność i ruchomość oraz zmniejsza nacisk na nerwy.
• Zabiegi przeciwbólowe takie jakblokady nerwowe stosuje się w przypadkach ostrego, trudnego do zniesienia bólu. Zabiegi te przerywają przewodzenie sygnałów bólowych i przynoszą natychmiastową ulgę.
• Zabiegi chirurgiczne – w sytuacjach, kiedy leczenie zachowawcze (farmakoterapia, fizjoterapia) nie przynosi poprawy i dolegliwości są zaawansowane, zaleca się leczenie chirurgiczne. Operacje takie jak discektomia, stabilizacja kręgosłupa lub dekompresja nerwów są stosowane w celu usunięcia przyczyny ucisku.
• Modyfikacja stylu życia, czyliunikanie przeciążeń kręgosłupa, utrzymanie zdrowej masy ciała, regularna aktywność fizyczna oraz stosowanie ergonomicznych zasad w codziennych czynnościach to kluczowe elementy zapobiegania bólom nóg i kręgosłupa.

Jak zapobiegać bólom nóg od kręgosłupa?

Ból nóg od kręgosłupa często pojawia się nagle, jednak jego korzenie często sięgają lat zaniedbań w postaci niewłaściwej postawy ciała lub przeciążeń. Kluczem do zdrowia kręgosłupa jest codzienna troska o jego kondycję oraz konsekwentna profilaktyka. Czyli?

1. Utrzymywanie prawidłowej postawy ciała

Regularnie zmieniaj pozycję podczas siedzenia, aby nie obciążać dolnego odcinka kręgosłupa. Oprócz tego utrzymuj pośladki blisko oparcia oraz stosuj podnóżek pod nogi, aby zmniejszyć ucisk na nerwy i naczynia krwionośne nóg.

• Regularna aktywność fizyczna

Regularnie wykonuj ćwiczenia wzmacniające mięśnie pleców, brzucha i nóg. Są bardzo ważne dla stabilizacji kręgosłupa i zmniejszają ryzyko przeciążeń. Ponadto unikaj długotrwałego bezruchu.

• Kontrola masy ciała

Nadwaga i otyłość wywierają dodatkowy nacisk na kręgosłup, który może prowadzić do bólu promieniującego do nóg. Dlatego wdróż dietę bogatą w białko, warzywa, owoce oraz zdrowe tłuszcze. Unikaj również przetworzonych produktów, a w razie potrzeby skorzystaj z porady dietetyka.

• Regularne wizyty kontrole u ortopedy

Jeśli w przeszłości wystąpiły u Ciebie problemy z kręgosłupem lub drętwienie nóg, regularne wizyty u lekarza ortopedy lub neurologa powinny być priorytetem. Wczesne wykrycie problemów i zastosowanie odpowiedniego leczenia może zapobiec nawrotom bólu i poważniejszym komplikacjom.

Bibliografia

1. Kuraishi K. (i in.), Study on the area of pain and numbness in cases with lumbosacral radiculopathy, No Shinkei Geka 2012, 40(10): 877-885.
2. Terai H. (i in.), Prevalence of Restless Legs Syndrome and its Symptoms among Patients with Spinal Disorders, J Clin Med. 2021 10(21): 5001.
3. Wójcik G., Piskorz J., Niecharakterystyczny ból imitujący lewostronną rwę kulszową – opis przypadku, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 2015, 21(3): 240–243.

W wyniku urazów lub przeciążeń może wystąpić schorzenie kręgosłupa związane z krążkiem międzykręgowym, któremu towarzyszy ból i dyskomfort. Może to być przepuklina i wypuklina. Czym się różnią wypuklina a przepuklina, jakie mają objawy i jak je leczyć?

Co to jest krążek międzykręgowy?

Krążek międzykręgowy potocznie jest nazywany dyskiem, ze względu na swój kształt. Jego zadania to przenoszenie obciążeń i amortyzowanie kręgosłupa. Krążek zbudowany jest z pierścienia włóknistego i jądra miażdżystego. W przypadku nadmiernego obciążenia dysk traci wodę, a w rezultacie zmniejsza się jego elastyczność i odporność na uszkodzenia.

Czym jest wypuklina?

Wypuklina krążka międzykręgowego występuje, jeżeli pierścień włóknisty ulega osłabieniu. Zaczyna się on rozpłaszczać, a wysokość dysku zmniejsza się, natomiast jego średnica zwiększa się. Taka wypuklina może naciskać na korzenie nerwowe i powodować ból promieniujący do nogi, czyli rwę kulszową. Pierwsze objawy bólowe mogą pojawić się później, ponieważ zewnętrzna struktura krążka pozostaje nienaruszona.

Czym jest przepuklina?

Przepuklina krążka międzykręgowego powstaje wskutek pęknięcia zewnętrznej części dysku, czyli pierścienia włóknistego. Znajdujące się wewnątrz jądro miażdżyste może ulec wyciśnięciu.

Wokół przepukliny powstaje stan zapalny i ucisk na korzeń nerwowy. Powoduje to również silny ból promieniujący do nogi.

Przepuklina stanowi poważniejszy problem, ponieważ zarówno zewnętrzna, jak i wewnętrzna struktura krążka międzykręgowego ulegają uszkodzeniu.

Jakie są przyczyny wypukliny i przepukliny?

Wypuklina i przepuklina pojawiają się zwykle w wyniku urazów kręgosłupa, przeciążeń czy długotrwałego utrzymywania nieprawidłowej postawy ciała. Czynnikami ryzyka są z kolei: predyspozycje genetyczne, otyłość, wiek, wady postawy czy brak aktywności fizycznej.

Jakie są objawy wypukliny, a jakie przepukliny?

Do najczęstszych objawów wypukliny należą: ból, wzmożone napięcie mięśni, ograniczenie sprawności ruchowej, drętwienie i mrowienie, rwa kulszowa lub barkowa, zaburzenia czucia w kończynach oraz zanik mięśni.

W przypadku przepukliny objawy często są uzależnione od konkretnego rodzaju schorzenia. Zwykle jednak pierwszym symptomem jest ból w okolicy uwypuklenia, który nasila się po wysiłku fizycznym. Może pojawić się również wyczuwalny i widoczny guz. Czasami objawami są także: obrzęk, wymioty, nudności czy gorączka.

Jak leczyć wypuklinę i przepuklinę?

Wypuklina lub przepuklina nieleczone mogą stać się jeszcze poważniejszym problemem. Konieczne jest więc udanie się do lekarza, który przeprowadzi dokładny wywiad medyczny i zbada pacjenta. Często tego typu diagnozę można postawić już po pierwszej wizycie.

W przypadku wypukliny przeważnie stosuje się środki przeciwbólowe i przeciwzapalne, a także zabiegi oraz rehabilitację. Czasami jest jednak konieczne leczenie operacyjne. Przepuklinę leczy się za pomocą operacji.

W niektórych przypadkach możliwe jest leczenie wypukliny i przepukliny za pomocą zastrzyków nadtwardówkowych. Działają one bezpośrednio na przyczynę bólu w kręgosłupie, czyli ucisk i zapalenie korzenia nerwowego. Jest to skuteczna metoda, która pozwala dotrzeć bezpośrednio w miejsce zapalenia i powoduje jego szybkie wygaszenie.

Oczywiście, najlepszą metodą jest zapobieganie wystąpieniu schorzeń. Uniwersalne porady to wprowadzenie zdrowej diety, aktywności fizycznej, a także unikanie używek. W przypadku osób, które są w grupie ryzyka, nie jest zalecana jednak zbyt intensywna aktywność fizyczna.

Bibliografia

1. J. Krämer, Choroby krążka międzykręgowego, Elsevier Health Sciences, 2013
2. K. Hanus-Atras, J. Iłżecka, Bóle kręgosłupa–przyczyny, postępowanie, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2010, 16(3), 315
3. D.G. Chang, S. Shymon, A. J. Powell, Natural resolution of a herniated lumbar disc. BMJ Case Rep., 2013

Uszkodzenie chrząstki stawowej to powszechny problem, który może prowadzić do poważnych dolegliwości bólowych i ograniczeń ruchomości stawów. Chrząstka stawowa odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu płynności ruchów, amortyzacji wstrząsów i ochronie stawów przed przeciążeniami. Niestety, chrząstka nie posiada zdolności do pełnej regeneracji, co sprawia, że jej uszkodzenia mogą prowadzić do trwałych zmian degeneracyjnych. W artykule omówione zostaną przyczyny, objawy oraz metody leczenia uszkodzeń chrząstki stawowej. Jakie są metody diagnostyki oraz nowoczesne podejścia terapeutyczne, które mogą wspomagać proces regeneracji chrząstki i przywracanie sprawności stawu?

Chondromalacja chrząstki – co to?

Chrząstka jest warstwą na powierzchniach stawowych. Odpowiada ona za to, że powierzchnie stawowe gładko ślizgają się po sobie. Niestety, z biegiem czasu chrząstka często uszkadza się w wyniku zmian degeneracyjnych, rozmięka, pojawiają się ubytki, a kości, zamiast się ślizgać, zaczynają się trzeć. Powoduje to mniejszą amortyzację, większe wstrząsy i obciążenia, a w rezultacie ból oraz zapalenie. Chondromalacja rzepki należy do chondropatii, czyli zespołu patologii dotyczących chrząstki.

Uszkodzenie chrząstki stawowej – przyczyny

Najczęściej uszkodzenie chrząstki powstaje w wyniku zwyrodnienia i pogłębiającego się problemu na przestrzeni lat. Może być wynikiem dawniejszych urazów czy kontuzji lub powstawać jako uszkodzenie pierwotne, bez konkretnej przyczyny.

Uszkodzenia chrząstki mogą wynikać z nadmiernego obciążenia stawów, co często występuje u sportowców oraz osób wykonujących ciężką pracę fizyczną. Powtarzające się mikrourazy oraz ciągłe przeciążenia stawu prowadzą do stopniowej degradacji chrząstki, co w dłuższej perspektywie może skutkować jej poważnym uszkodzeniem. U osób starszych zmiany zwyrodnieniowe są dodatkowo potęgowane przez naturalne procesy starzenia, które obniżają zdolności regeneracyjne chrząstki, czyniąc ją bardziej podatną na urazy i zużycie.

Warto również wspomnieć, że pewne czynniki ryzyka, takie jak otyłość, mogą znacząco przyspieszać proces degradacji chrząstki. Nadmierna masa ciała zwiększa obciążenie stawów, co sprzyja przyspieszonemu zużyciu chrząstki, zwłaszcza w stawach kolanowych i biodrowych. Dlatego tak ważne jest dbanie o prawidłową masę ciała oraz unikanie nadmiernych obciążeń, co może stanowić istotny element profilaktyki w kontekście uszkodzeń chrząstki stawowej.

Inną sytuacją jest urazowe uszkodzenie chrząstki, do którego dochodzi po skręceniu kolana. Może mu towarzyszyć uszkodzenie łąkotek lub więzadeł. Niekiedy też fragment chrząstki ulega odwarstwieniu i utrudnia poruszanie.

Uszkodzenie chrząstki stawowej – objawy

Objawy mogą przypominać uszkodzenia innych struktur w kolanie. Najczęściej spotykane są:

• ból – zazwyczaj tępy, nasilający się podczas aktywności fizycznej czy chodzenia po schodach. Dodatkowo zdarza się, że występuje w nocy.
• obrzęk kolana – powiększenie obrysu kolana,
• dźwięki stawowe, czyli słyszalne „chrupanie” podczas ruchów kolana,
• uczucie blokowania lub przeskakiwania w kolanie,
• uczucie ciężkości i wypełnienia kolana, szczególnie odczuwane po wysiłku fizycznym.

Uszkodzenia chrząstki – diagnostyka

Diagnostyka uszkodzenia chrząstki rozpoczyna się od przeprowadzenia przez lekarza wywiadu z pacjentem. Przede wszystkim trzeba ustalić, czy doszło do jakiegoś urazu, jakie występują objawy i od jak dawna. Następnie specjalista przeprowadza testy fizykalne. Często na tym etapie można już wstępnie określić, czy nie doszło do skręcenia lub uszkodzenia więzadła.

Czasami kolejnym krokiem jest zlecenie wykonania badań obrazowych. RTG pokaże, czy nie doszło do złamania w obrębie stawu, a także jak duże są przestrzenie pomiędzy stawami. Rezonans magnetyczny może z kolei dostarczyć informacji odnośnie skali urazu oraz stanu innych struktur w kolanie.

Uszkodzenie chrząstki stawowej kolana – leczenie

Chrząstka sama z siebie się nie zregeneruje, jednak możemy jej pomóc. Do stawu kolanowego możemy precyzyjnie podać kwas hialuronowy. Jest to substancja, która powoduje znaczne zmniejszenie tarcia, dzięki temu, że zwiększa się poślizg. Dzięki temu chrząstka jest lepiej odżywiona, a zapalenie zmniejsza się. Zastrzyki z kwasu hialuronowego potrafią spowolnić tempo zużycia stawu, dlatego warto wykonywać je wcześnie. Innymi metodami są zastrzyki, które mają za zadanie stymulować regenerację. Najpopularniejszą substancją wstrzykiwaną w tym celu do stawów jest osocze bogatopłytkowe. Umożliwia ono zahamowanie, a czasem zmniejszenie powstałych uszkodzeń.

Dodatkowo warto wprowadzić rehabilitację, podczas której fizjoterapeuta dostosuje ćwiczenia i program mający na celu wzmocnienie mięśni, a przy tym zwiększenie ruchomości i zmniejszenie bólu.

W przypadku bardzo zaawansowanych lub przewlekłych uszkodzeń zwyrodnieniowych czasami stosuje się leczenie operacyjne. Zabieg ten nazywa się artroskopią i nie jest zbyt inwazyjny. W czasie jego przeprowadzania stosuje się rekonstrukcję chrząstki z implantacją błony kolagenowej.

Uszkodzenie chrząstki stawowej kolana – rehabilitacja

Rehabilitacja chrząstki stawowej kolana zwykle jest długa i wymaga od pacjentów systematyczności. Nowe komórki chrząstki potrzebują bowiem wiele czasu, aby w pełni dojrzeć. W chrząstce proces ten przebiega bardzo powoli. Aby osiągnąć pożądane rezultaty, konieczne jest dokładne dopasowanie rehabilitacji do potrzeb pacjenta. Nie można wprowadzać zbyt agresywnego planu, ponieważ chrząstka potrzebuje czasu na regenerację.

Głównym celem rehabilitacji powinno być bezpieczne przywrócenie sprawności pacjenta i zwiększenie komfortu jego codziennego funkcjonowania.

Najczęściej zadawane pytania

Czy chrząstka stawowa może się odbudować?

Za regenerację tkanki chrzęstnej odpowiada struktura zwana ochrzęstną, która jest specjalną błoną pokrywającą i odżywiającą chrząstki. Chrząstka stawowa nie posiada ochrzęstnej, co sprawia, że jej zdolności do samodzielnej regeneracji są bardzo ograniczone. Uszkodzenia i ubytki w chrząstce są zazwyczaj wypełniane tkanką włóknisto-chrzęstną, która nie spełnia funkcji prawidłowej struktury. W związku z tym, poważne uszkodzenia chrząstki stawowej wymagają podjęcia działań z zewnątrz.

Jak boli chrząstka stawowa?

Ból chrząstki stawowej jest zazwyczaj odczuwany jako tępy. Pacjenci często opisują uczucie sztywności lub oporu w stawie, co może prowadzić do wrażenia, że kolano blokuje się lub przeskakuje podczas ruchu. Tego rodzaju dolegliwości mogą być szczególnie uciążliwe podczas codziennych aktywności, takich jak wstawanie z krzesła, chodzenie po schodach czy nawet spokojny spacer.

Uczucie ciężkości i wypełnienia w kolanie, które często towarzyszy bólowi, jest spowodowane gromadzeniem się płynu stawowego w odpowiedzi na stan zapalny wywołany uszkodzeniem chrząstki. Objawy te mają tendencję do nasilania się po wysiłku fizycznym, kiedy staw jest bardziej obciążony, co może prowadzić do zwiększonego tarcia i podrażnienia uszkodzonej chrząstki. Często ból i dyskomfort mogą również występować w spoczynku, zwłaszcza w nocy. Może to wpływać na znaczne obniżenie jakości snu i codziennego funkcjonowania pacjenta.

Jak długo zrasta się chrząstka?

Czas zrastania się chrząstki jest długi i zależy od wielu czynników, takich jak lokalizacja uszkodzenia, rozmiar ubytku, wiek pacjenta oraz indywidualne zdolności regeneracyjne organizmu. W przypadku niewielkich uszkodzeń chrząstki, proces gojenia może trwać od kilku miesięcy do nawet roku. Jednak chrząstka stawowa, ze względu na brak ochrzęstnej i słabe ukrwienie, regeneruje się bardzo powoli i często nie w pełni, co sprawia, że pełne zrastanie się może być utrudnione lub niekompletne. W niektórych przypadkach konieczne jest zastosowanie interwencji chirurgicznej lub terapii wspomagających regenerację chrząstki.

1. W. Widuchowski, P. Łukasik, R. Faltus, G.Kwiatkowski, P. Reszka, K. Szyluk, J. Widuchowski, Urazowe uszkodzenia chrząstki stawowej kolana w materiale własnym. Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja, 2006, 8(1): 87-91
2. J. Gryglewicz, S.Ł. Dragan, Uszkodzenia chrząstki stawowej–mechanizmy zachodzące w chrząstce, diagnostyka, epidemiologia, możliwości leczenia zachowawczego. Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja, 2023, 25(2)
3. S. N. Redman, S. F. Oldfield,, C. W. Archer, Current strategies for articular cartilage repair. Eur Cell Mater 2005, 9.23-32, 23-32
4. D.W. Hayes, R.L. Brower, K.J. John, Articular Cartilage: Anatomy, Injury, and Repair, Clinics in Podiatric Medicine and Surgery, Volume 18, Issue 1, 2001, 35-53

Operacje kręgosłupa to poważne, a zarazem często wykonywane zabiegi. W większości przypadków znacznie poprawiają one komfort życia pacjentów. Zdarza się jednak, że po operacji kręgosłupa przestrzeń nadtwardówkowa nadmiernie włóknieje, czyli wytwarzają się blizny, które mogą być przyczyną dyskomfortu czy nawet bólu. Jak się je diagnozuje oraz jak przebiega leczenie?

Co to są adhezje kręgosłupa?

Adhezja oznacza przyleganie lub przylepianie się czegoś. W kontekście medycznym są to zrosty lub blizny, które mogą powstać praktycznie wszędzie. Po operacji kręgosłupa czasem w środku powstają blizny. Mogą one powodować drażnienie korzeni nerwu kulszowego, a w rezultacie dolegliwości bólowe. Adhezjami kręgosłupa nazywa się więc włóknienie w przestrzeni nadtwardówkowej kręgosłupa, które może powodować drażnienie nerwów oraz związany z tym ból.

Blizny wewnętrzne po operacji kręgosłupa – przyczyny

Adhezje pojawiają się najczęściej po przeprowadzonych zabiegach. Zdarzają się one również po udanych operacjach, kiedy włókna się regenerują. Przyczynami pojawienia się zmian bliznowatych wewnątrz kręgosłupa mogą być także między innymi: urazy, zapalenia, choroby nowotworowe, promieniowanie, chemioterapia.

Zrosty kręgosłupa – objawy

Jakie mogą być objawy powodowane bliznami wewnętrznymi po operacji kręgosłupa?

• Ból w okolicy operowanej,
• Elektryczny, rwący ból promieniujący do nogi
• Pogorszenie czucia
• Ograniczenie zakresu ruchu.

Diagnoza zrostów kręgosłupa

Diagnostyka w przypadku podejrzenia zrostów kręgosłupa rozpoczyna się od wywiadu medycznego. Lekarz pyta między innymi o charakterystykę bólu, jak długo on występuje oraz o historię chorób. Przeważnie wykonuje się rezonans magnetyczny ze środkiem kontrastowym, który jest w stanie wyraźnie pokazać zrosty. Kontrast zazwyczaj pomaga w odróżnieniu tkanki bliznowatej od innego rodzaju zmian. W ten sposób najłatwiej jest rozpoznać, z jakiego rodzaju strukturami mamy do czynienia.

Leczenie zrostów w kręgosłupie

Lekarze starają się unikać zrostów już na etapie przeprowadzania operacji. Korzystanie z nowoczesnych metod wykonywania zabiegów sprawia, że tworzone są mniejsze otwory, występuje mniej obfite krwawienie i w rezultacie zmniejsza się prawdopodobieństwo pojawienia się blizn wewnętrznych.

Jeśli jednak dojdzie już do powstania zrostów w kręgosłupie, istnieje kilka sposobów na ich wyleczenie. Część z nich skupia się na eliminowaniu przyczyny, a inne na zmniejszaniu dolegliwości bólowych. Dobór odpowiedniej metody zależy jednak od konkretnego przypadku i jest dostosowywany przez lekarza.

1. Ponowna operacja – w niektórych przypadkach, kiedy zrosty i ucisk są bardzo duże, zalecane jest powtórzenie operacji. Nie gwarantuje to jednak trwałej poprawy, gdyż blizna może utworzyć się po raz kolejny.
2. Radiofrekwencja pulsacyjna – polega ona na tym, że w okolice drażnionego nerwu wprowadza się specjalną igłę, która jest elektrodą. Wykorzystuje się tu ciągły prąd o częstotliwości radiowej, który ogrzewa podrażniony przez bliznę nerw, zakłócając w ten sposób sygnały bólowe. W rezultacie powoduje to zmniejszenie wrażliwości na ból.
3. Adhezjoliza – polega na wprowadzeniu specjalnego cewnika do kręgosłupa i podaniu przez niego hialuronidazy, czyli enzymu rozkładającego kwas hialuronowy w skórze. Ma to pomóc w rozpuszczeniu blizny.
4. Stymulator rdzenia kręgowego – jest to implant, który powoduje maskowanie bólu poprzez delikatne impulsy elektryczne. W tej metodzie żadne nerwy nie są uszkadzane, a pacjent zamiast bólu może odczuwać mrowienie.

Drżenie rąk jest objawem, który może budzić niepokój i utrudniać codzienne funkcjonowanie. Często kojarzone z zaburzeniami neurologicznymi, może mieć różne przyczyny – od łagodnego drżenia samoistnego po poważniejsze schorzenia, takie jak choroba Parkinsona czy stwardnienie rozsiane. W tym artykule poznasz najczęstsze przyczyny drżenia rąk, jego charakterystyczne objawy oraz dostępne metody diagnostyki i leczenia.

Drżenie rąk (drżenie dłoni) — ICD 10

Drżenie rąk jest powszechnym objawem klinicznym, który może wskazywać na różnorodne schorzenia. W klasyfikacji ICD-10 (Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób) drżenie rąk może być związane z kodami G25.0 (drżenie samoistne) oraz R25.1 (drżenie nieokreślone). Drżenie samoistne to najczęstsza postać drżenia, często występująca u osób starszych, choć może dotyczyć także młodszych pacjentów. Jest to stan neurologiczny o podłożu genetycznym, który zwykle nasila się podczas wykonywania precyzyjnych czynności. Drżenie nieokreślone odnosi się do drżenia, które nie jest przypisane do konkretnej choroby lub ma niejasne pochodzenie.

Drżenie rąk — przyczyny

Drżenie dłoni może mieć wiele przyczyn, zarówno fizjologicznych, jak i patologicznych. Jest wynikiem mimowolnych oscylacyjnych ruchów mięśni, które występują u wszystkich zdrowych ludzi. Jest ono zwykle niewidoczne gołym okiem, ale może ujawniać się podczas precyzyjnych czynności. Na intensywność drżenia rąk wpływa:

• wiek — wraz z wiekiem zwiększa się amplituda drżenia. Starsze osoby mają tendencję do bardziej widocznego drżenia w porównaniu do młodszych.
• płeć — mężczyźni zazwyczaj mają większą amplitudę drżenia niż kobiety. Jest to związane z większą objętością ręki u mężczyzn, co wpływa na mechaniczne zmniejszenie częstotliwości rezonansowej.
• kofeina — spożycie kofeiny, szczególnie w dużych dawkach, może zwiększać drżenie dłoni i upośledzać precyzję ruchów. U osób regularnie spożywających kofeinę efekty te mogą być mniej wyraźne.
• alkohol — spożycie alkoholu znacznie zmniejsza drżenie rąk, tak długo jak alkohol jest obecny w krwi, jednak nie powinno się w ten sposób leczyć. Niestety, po odstawieniu alkoholu przez pewien ręce trzęsą się jeszcze bardziej.
• zmęczenie — brak snu prowadzi do wzrostu napięcia mięśniowego i zwiększenia drżenia. Nawet jednorazowa bezsenna noc może wpłynąć na precyzję ruchów i zdolności motoryczne.

Ta przypadłość może mieć także przyczyny chorobowe:

• choroba Parkinsona,
• nadczynność tarczycy (hipertyreoza),
• stwardnienie rozsiane (SM),
• choroba Huntingtona,
• udar mózgu,
• hipoglikemia (niskie stężenie glukozy we krwi).

Rodzaje drżenia dłoni

Drżenie rąk, znane również jako tremor, jest niezależnym od woli, rytmicznym ruchem, jednej lub kilku części ciała. Można je sklasyfikować na podstawie różnych kryteriów, takich jak przyczyna, charakter i kontekst, w którym się pojawia.

Drżenie statyczne rąk

Drżenie statyczne, znane także jako drżenie posturalne, występuje podczas utrzymywania pozycji przeciwdziałającej sile grawitacji. Przykładem może być trzymanie wyciągniętej ręki przed sobą. Drżenie to jest często związane z drżeniem samoistnym (ang. essential tremor), które jest najczęstszym typem drżenia ruchowego. Może być również spowodowane przez czynniki takie jak stres, lęk, zmęczenie, nadmierne spożycie kofeiny, a także niektóre leki.

Drżenie spoczynkowe rąk

Drżenie spoczynkowe występuje, gdy mięśnie są w stanie relaksacji i nie wykonują żadnych ruchów. Typowym przykładem jest drżenie rąk u osób z chorobą Parkinsona. Drżenie to zmniejsza się lub znika podczas wykonywania ruchów. Jest to jeden z kluczowych objawów parkinsonizmu i jest zazwyczaj wolniejsze niż inne typy drżenia.

Drżenie zamiarowe rąk

Drżenie zamiarowe (ang. intention tremor) pojawia się podczas wykonywania celowych ruchów, takich jak sięganie po przedmiot. Jest związane z uszkodzeniem móżdżku lub jego połączeń i jest często widoczne w takich schorzeniach jak stwardnienie rozsiane, urazy mózgu, lub choroby degeneracyjne. Charakterystyczne jest nasilanie się drżenia w miarę zbliżania się do celu ruchu.

Drżenie złożone rąk

Drżenie złożone może łączyć cechy różnych typów drżenia i może być wynikiem kilku współistniejących przyczyn. Przykładem może być pacjent z drżeniem samoistnym, u którego z czasem rozwija się drżenie spoczynkowe z powodu choroby Parkinsona. Diagnoza drżenia złożonego wymaga szczegółowej oceny neurologicznej i często zaawansowanych badań diagnostycznych.

Drżenie rąk — leczenie

Leczenie drżenia rąk powinno być rozpoczęte od diagnozy oraz wprowadzenia leczenia chorób, które mają największy wpływ na nie. Po konsultacji z lekarzem prowadzącym można podjąć inne działania, według zaleceń, które poprawią zdolności ruchowe oraz samopoczucie osoby dotkniętej tym schorzenie.

Fizjoterapia ma znaczący wpływ na poprawę stanu pacjentów z chorobą Parkinsona oraz innych chorób objawiających się drżeniem rąk. Rehabilitacja ruchowa jest kluczowym elementem leczenia pacjentów z chorobą Parkinsona. Program ćwiczeń musi być dostosowany do stopnia zaawansowania choroby, wieku oraz aktualnej sprawności fizycznej pacjenta. Regularne i różnorodne ćwiczenia ruchowe, takie jak ćwiczenia oddechowe, rozluźniające oraz koordynacyjne, wspomagane rytmem i muzyką, są niezwykle ważne.

Podobnie jak w chorobie Parkinsona, w innych schorzeniach objawiających się drżeniem rąk, ćwiczenia koordynacyjne i stabilizacyjne mogą znacząco poprawić jakość życia pacjentów. Regularne ćwiczenia zwiększają kontrolę nad mięśniami i poprawiają stabilność ruchów. Korzystanie z urządzeń rehabilitacyjnych, takich jak piłki lekarskie czy laski, może wspierać ruchomość stawów i poprawiać zdolność do wykonywania codziennych czynności. Gimnastyka lecznicza, będąca częścią kinezyterapii, pobudza ośrodkowy układ nerwowy, rozwija pamięć ruchową oraz zmniejsza zaburzenia koordynacji i równowagi. Ćwiczenia te powinny być wykonywane codziennie, zaczynając od prostych ruchów do bardziej złożonych, stopniowo zwiększając czas i liczbę powtórzeń.

 

FAQ

Czego objawem jest drżenie rąk?

Drżenie rąk może być objawem różnych schorzeń, w tym chorób neurologicznych, takich jak choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane czy dystonia. Może także wynikać z nadmiernego stresu, lęku, zmęczenia, niskiego poziomu cukru we krwi (hipoglikemia), nadczynności tarczycy, czy też nadużywania substancji takich jak alkohol i kofeina. Drżenie rąk bywa również efektem ubocznym niektórych leków.

Jak poradzić sobie z drżeniem rąk?

Radzenie sobie z drżeniem rąk zależy od jego przyczyny. Ważne jest unikanie stresu i substancji pobudzających, takich jak kofeina. Warto również zadbać o odpowiednią ilość snu i zdrową dietę. Ćwiczenia relaksacyjne, takie jak joga czy medytacja, mogą pomóc w redukcji stresu. W niektórych przypadkach lekarz może przepisać leki lub zalecić fizjoterapię. Kluczowe jest zidentyfikowanie i leczenie podstawowej przyczyny drżenia.

Do jakiego lekarza się udać, gdy drżenie rąk nie ustaje?

Jeśli drżenie rąk nie ustaje, należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu, który może skierować do specjalisty. Neurolog jest lekarzem, który zajmuje się diagnostyką i leczeniem chorób układu nerwowego, w tym drżenia rąk. W zależności od przyczyny może być konieczna konsultacja z endokrynologiem (w przypadku problemów z tarczycą), psychiatrą (jeśli drżenie ma podłoże psychiczne) lub innym specjalistą, który zajmie się konkretnym schorzeniem.

Opadanie stopy to stan, kiedy nie da się w pełni podnieść stopy lub dużego palca, a stopa podczas chodzenia opada powodując jej „klapanie”. Nie jest to choroba, a jedynie objaw schorzenia, które ma podłoże urazowe, mięśniowe lub neurologiczne. Taka przypadłość prowadzi do zmiany sposobu chodzenia oraz kompensacji ruchowych. Zazwyczaj problem dotyczy jednej stopy, ale zdarza się, że dotyka dwóch. Jakie są przyczyny, objawy, leczenie oraz diagnostyka opadającej stopy?

Opadanie stopy – przyczyny

Mogą być różne przyczyny opadania stopy. Do najczęstszych z nich zalicza się dwie, czyli porażenie nerwu strzałkowego, który znajduje się pod kolanem, oraz rwę kulszową spowodowaną przepukliną uciskającą na korzenie w kręgosłupie, odpowiedzialne za podnoszenie stopy i dużego palca do góry. Jakie jeszcze mogą być przyczyny?

• Uraz nerwu strzałkowego, do którego może dojść w trakcie upadku, uderzenia czy ucisku. Odpowiada on za unerwienie mięśni prostowników stopy, a ze względu na jego położenie jest najczęściej uszkadzanym nerwem w nodze.
• Przyczyny neurologiczne, czyli uszkodzenia w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. Może do nich dojść w wyniku przejścia udaru, urazu czaszki, ucisku na nerw kręgosłupa, guza mózgu, stwardnienia rozsianego czy chorób związanych z osłabieniem grup mięśni.
• Zaburzenia metaboliczne (np. cukrzyca).
• Czynniki toksyczne powodujące polineuropatie, czyli uszkodzenia wielu nerwów obwodowych (np. poalkoholowa czy polekowa).

Opadanie stopy – objawy

Najczęściej występujące objawy, po których można rozpoznać opadającą stopę to:

• brak możliwości unoszenia stopy i dużego palca,
• ból,
• chód brodzący, polegający na zginaniu kolan i unoszeniu wyżej nóg,
• przesadnie kołyszący ruch bioder podczas chodzenia,
• brak możliwości stania i chodzenia na piętach,
• zaniki mięśniowe z przodu lub z boku łydki, czasami brak czucia,
• mrowienie, drętwienie.

Diagnostyka opadającej stopy – jakie badania wykonać?

Aby zdiagnozować opadającą stopę, w pierwszej kolejności wykonuje się badanie lekarskie. Rozpoczyna się ono od wywiadu z pacjentem i poznania historii jego chorób. Następnie specjalista ocenia sposób chodzenia oraz zakres zgięcia w obrębie stóp, a także sprawdza czucie i zmiany objawów w zależności od sposobu ułożenia ciała.

Czasami zleca się wykonanie rezonansu magnetycznego kręgosłupa, który ma na celu określenie, czy i gdzie doszło do uszkodzenia nerwu. Badanie obrazowe jest w tym przypadku niezwykle skuteczną metodą diagnostyczną.

W celu sprawdzenia funkcji nerwów obwodowych przeprowadza się ENG, czyli elektroneurografię. Polega ona stymulacji nerwu za pomocą bezpiecznego bodźca elektrycznego w określonych punktach i rejestracji sygnału. Zwykle używa się do tego elektrod powierzchniowych.

Alternatywą do tej metody jest elektromiografia (EMG), czyli badanie czynności elektrycznej mięśni. Przeprowadza się ją za pomocą jednorazowej elektrody igłowej wprowadzanej bezpośrednio do mięśnia.

Leczenie opadającej stopy

Jeśli opadanie stopy jest wynikiem ucisku nerwu lub urazu, konieczne może być leczenie przyczyny podstawowej, np. operacja w przypadku usunięcia ucisku na nerw.

Zwykle pomocna jest także fizjoterapia, którą wdraża się jak najszybciej, jeśli nie ma ku temu przeciwskazań. Powinna być ona dostosowana do możliwości oraz specjalnych potrzeb pacjenta. Zazwyczaj obejmuje ćwiczenia wzmacniające mięśnie nóg, szczególnie te odpowiedzialne za zginanie grzbietowe stopy, a także ćwiczenia rozciągające mające na celu poprawę elastyczności mięśni i ścięgien. W niektórych przypadkach stosuje się również inne techniki terapeutyczne, takie jak stymulacja elektryczna mięśni.

Często stosuje się również odpowiednio dobraną ortezę, która stabilizuje kostkę i utrwala prawidłowy sposób ułożenia stopy. Wspomaga to unoszenie stopy podczas poruszania się, chroniąc przed zahaczaniem o podłogę i zwiększając bezpieczeństwo.

Najczęściej zadawane pytania

1. Jakie są objawy uszkodzenia nerwu strzałkowego?

Do uszkodzenia nerwu strzałkowego przeważnie dochodzi w wyniku urazów, ucisków na nerwy, chorób lub działania toksyn. Jakie są najczęstsze objawy?

• Brak możliwości zgięcia stopy i palców (opadająca stopa).
• Chód ptasi, będący następstwem opadającej stopy. Polega on na wysokim unoszeniu kolan w celu uniknięcia zaczepienia palcami o podłoże.
• Zaburzenia czucia powierzchownego w obrębie podudzia, na grzbiecie stopy i w palcach.

1. Czy da się wyleczyć opadającą stopę?

W większości przypadków jest możliwe całkowite wyleczenie opadającej stopy. Zwykle polega to na wyeliminowaniu ucisku na nerw. Często pomocna jest również fizjoterapia, która ma za zadanie wzmocnienie mięśni nóg i zwiększenie elastyczności mięśni oraz ścięgien. Czasami wspomaga się proces leczenia doborem odpowiedniej ortezy, pomagającej w prawidłowym układaniu stopy i chroniącej przed powstawaniem urazów.

1. Jak pobudzić nerw strzałkowy?

Aby wspomóc regenerację nerwu strzałkowego i przyspieszyć powrót do pełnej sprawności, można zastosować różnorodne zabiegi. Dostosowywanie ich zależy jednak od konkretnego przypadku pacjenta. Jedną z metod jest neuromobilizacja, która polega na wielokrotnym wykonywaniu konkretnego ruchu, aby poprawić ślizg nerwu. Podczas regeneracji przydają się również zabiegi wykorzystujące ciepłolecznictwo. Bardzo ważna jest także kinezyterapia, czyli wprowadzenie ćwiczeń poszerzających zakres ruchu, dostosowanych do potrzeb pacjenta.

Bibliografia

1. Carolus, A. E., Becker, M., Cuny, J., Smektala, R., Schmieder, K., & Brenke, C. (2019). The Interdisciplinary Management of Foot Drop. Deutsches Arzteblatt international, 116(20), 347–354
2. Stewart J. D. (2008). Foot drop: where, why and what to do? Practical neurology, 8(3), 158–169
3. Alnajjar, F., Zaier, R., Khalid, S., & Gochoo, M. (2021). Trends and Technologies in Rehabilitation of Foot Drop: A Systematic Review. Expert review of medical devices, 18(1), 31–46