Ból kolana może mieć wiele różnych przyczyn. Aby się od niego uwolnić należy najpierw poznać jego źródło. Aby w tym pomóc sporządziłem mapy bólu kolana oraz opisałem charakterystyczne objawy jego najczęstszych przyczyn. Ich poznanie pomoże znaleźć skuteczne leczenie, odzyskać sprawność i pozbyć się bólu. W celu uzyskania ostatecznej diagnozy potrzebne jest badanie przez doświadczonego lekarza.
I. Zwyrodnienie stawu kolanowego
Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego wynika ze stopniowego zużycia kolana i najczęściej zaczyna dawać objawy dopiero po 50. roku życia.
Zwyrodnienie kolana – objawy
- Rozlany, trudny do zlokalizowania, głęboki ból kolana
- Chodzenie nasila ból
- Sztywność kolana
- Chrobotanie, strzelanie i trzaskanie podczas zginania i prostowania
- Opuchnięcie stawu
Zwyrodnienie kolana – przyczyny
- Złe ustawienie stawu – koślawość lub szpotawość
- Otyłość
- Urazy stawu – złamania, uszkodzenie łąkotki, zerwanie więzadła krzyżowego lub innych więzadeł
- Nadmierna aktywności fizyczna
II. Chondromalacja rzepki
Chondromalacja czyli rozmiękanie rzepki najczęściej dotyczy aktywnych sportowo nastolatków i młodych dorosłych. Rzepka zamiast gładko ślizgać się po przedniej powierzchni kolana zostaje ściągnięta na bok i trze o kość udową powodując uszkodzenie chrząstki – czyli jej rozmiękanie. Taki nieprawidłowy ruch rzepki nazyway jest też bocznym przyparciem rzepki lub konfliktem rzepkowo-udowym.
Chondromalacja rzepki – objawy
- Ból w okolicy górnej części rzepki, z przodu kolana
- Długie siedzenie ze zgiętymi kolanami, na przykład w samochodzie, nasila ból. Rozprostowanie nóg przynosi ulgę.
- Wchodzenie po schodach nasila ból
- Dotykanie i ucisk górnej części rzepki powoduje ból.
- Trzeszczenie podczas zginania i prostowania kolana
- Sztywność kolan
- Opuchnięcie w okolicy górnej części rzepki
Chondromalacja rzepki – przyczyny
- Nieprawidłowa proporcja siły mięśni. Rzepka podczas zginania kolana jest ściągana w kierunku kości, powodując tarcie.
- Bezpośrednie urazy rzepki
- Płaskostopie
- Koślawość kolan
- Otyłość
- Nadmierna aktywność fizyczna, szczególnie bieganie i skakanie
III. Zespół pasma biodrowo piszczelowego
Zespół pasma biodrowo piszczelowego (ang. iliotibial band – ITB) często rozwija się u biegaczy, zwłaszcza mężczyzn poniżej 34. roku życia.
Zespół pasma biodrowo piszczelowego – objawy
- Ostry, kłujący ból po bocznej stronie kolana, ciągle w tym samym miejscu
- Bieganie nasila ból, który zwykle pojawia się po pokonaniu określonego dystansu, stopniowo narasta i zmusza do zakończenia biegu.
- Schodzenie po schodach nasila ból.
- Jazda na rowerze nasila ból, szczególnie kiedy stopa naciska na pedał i podczas jej powrotu, kiedy kolano jest zgięte pod kątem 30 stopni.
- Ból przy dotyku i ucisku bocznej części kolana
- Bok uda jest twardy w dotyku i mocno napięty. U niektórych w mięśniach można wyczuć bolesne zgrubienia, czyli punkty spustowe.
Zespół pasma biodrowo piszczelowego – przyczyny
- Słabe przywodziciele, czyli mięśnie po wewnętrznej stronie uda
- Słabo rozciągnięte mięśnie z tyłu uda, czyli mięśnie kulszowo-goleniowe
- Brak prawidłowej rozgrzewki
- Źle dobrane obuwie sportowe
- Bieganie po zbyt twardej, nierównej lub pagórkowatej nawierzchni
- Przetrenowanie – zbyt intensywny trening bez odpowiedniego przygotowania
- Różnica długości nóg
- Szpotawe kolana
IV. Gęsia stopka
Mięśnie przyczepiające się pod rzepką po wewnętrznej stronie kolana tworzą tak zwaną gęsią stopkę. W pewnych warunkach może tam się rozwinąć zapalenie (tendinopatia, entezopatia).
Zapalenie gęsiej stopki – objawy
- Ból pod rzepką, po wewnętrznej stronie kolana, na kości piszczelowej
- Ból przy dotyku i ucisku górnej i wewnętrznej części goleni
- Zginanie i prostowanie kolana nasila dolegliwości
- Wchodzenie po schodach zwiększa ból
Zapalenie gęsiej stoki – przyczyny
- Nadmierna aktywność sportowa, szczególnie bieganie, taniec, piłka nożna
- Źle dobrane obuwie sportowe
- Brak rozgrzewki
- Otyłość
- Bieganie po pagórkowatym terenie
- Przykurcze mięśni kulszowo-goleniowych
V. Uszkodzenie łąkotki
Łąkotki to struktury w kolanie poprawiające jego stabilność oraz amortyzujące działające na niego siły. Najbardziej narażeni są sportowcy – piłkarze, narciarze i zawodnicy sztuk walki. Najczęściej dochodzi do uszkodzenia łąkotki przyśrodkowej, rzadziej bocznej.
Uszkodzenie łąkotki – objawy
- Ból z boku rzepki, mniej więcej na środku kolana. W zależności od uszkodzonej łąkotki będzie to odpowiednio zewnętrzna lub wewnętrzna strona kolana. Ból jest ostry i pojawia się nagle podczas aktywności fizycznej.
- Ból przy dotyku i ucisku z boku rzepki
- Uczucie sztywności
- Uczucie blokowania kolana
- Niestabilność stawu (uciekanie kolana)
- Słyszalne lub wyczuwalne trzeszczenie bądź przeskakiwanie w kolanie
Uszkodzenie łąkotki – przyczyny
- Urazy przebiegające ze skrętem i zgięciem kolana. Najczęściej są to urazy sportowe (piłka nożna, jazda na nartach)
- Zmiany zwyrodnieniowe, które osłabiają łąkotkę. Wtedy może ona się uszkodzić nawet podczas wykonywania przysiadu.
VI. Więzadło krzyżowe przednie
Więzadło krzyżowe przednie stabilizuje kolano i może być naderwane lub zerwane podczas urazów sportowych lub wypadków komunikacyjnych.
Zerwanie więzadła krzyżowego przedniego – objawy
- Zaczyna się nagle, często ze słyszalnym trzaskiem
- Ból kolana
- Sztywność kolana
- Niestabilność i „uciekanie” kolana
- Obrzęk kolana – w przeciągu 24 godzin kolano puchnie.
Zerwanie więzadła krzyżowego przedniego – objawy
- Nagła zmiana kierunku biegu
- Nagłe zatrzymanie się
- Bezpośredni uraz kolana
- Nieprawidłowe lądowanie po skoku
VII. Rwa kulszowa i rwa udowa
Rwa kulszowa i rwa udowa są chorobami kręgosłupa, a nie kolana, jednak powodują ból, który promieniuje do nóg i jest czasem mylony ze schorzeniami kolan.
Rwa kulszowa i udowa – objawy
- Rwący, elektryczny ból promieniujący od pleców aż do stopy lub łydki. W rwie kulszowej jest z tyłu lu boku kolana, a w rwie udowej z przodu i po od wewnątrz
- Drętwienie lub osłabienie czucia w nogach
- Osłabienie mięśni nóg
Rwa udowa i kulszowa – przyczyny
- Przyczyną rwy kulszowej i udowej jest najczęściej przepuklina jądra miażdżystego kręgosłupa.
- Ból jest najczęściej poprzedzony dźwiganiem ciężaru na prostych nogach wraz z rotacją tułowia.
VII. Zwyrodnienie stawu biodrowego
Głównym objawem zwyrodnienia stawu biodrowego może być ból kolana, dlatego czasem jest ono błędnie diagnozowane i nieprawidłowo leczone.
Zwyrodnienie stawu biodrowego – objawy
- Ból w biodrze, przedniej części uda i kolanie
- Chodzenie nasila ból.
- Chrobotanie i strzelanie w biodrze
- Sztywność
Zwyrodnienie stawu biodrowego – przyczyny
- Otyłość
- Wrodzona dysplazja stawu biodrowego
- Wiek powyżej 50. roku życia
- Urazy stawu
