Ból pleców to nie tylko ból kręgosłupa lędźwiowego. Częsty jest również ból krzyża, odcinka piersiowego i szyjnego, mogący powodować ból w okolicy łopatek. Dolegliwości najczęściej odczuwane są w dzień, ale mogą też pojawiać się również w nocy lub po wstaniu z łóżka.
Ból pleców na dole
Najczęstszy jest ból pleców na dole, którego inne nazwy to: lumbago, postrzał lub zapalenie korzonków. Dolegliwości mogą mieć wiele źródeł, ale najczęściej pochodzą z kręgosłupa lędźwiowego.
Ból kręgosłupa lędźwiowego
Ból kręgosłupa lędźwiowego jest główną przyczyną bólu pleców na dole. Najczęściej za dolegliwości odpowiedzialna jest dyskopatia lędźwiowa oraz zmiany zwyrodnieniowe stawów międzywyrostkowych.
Dyskopatia może powodować centralny ból w dole pleców, ale częściej dysk uciska korzeń nerwowy powodując ból kręgosłupa promieniujący do nóg, który zależnie od rozmieszczenia bólu nosi nazwę rwy kulszowej bądź rwy udowej.
Zmiany zwyrodnieniowe stawów międzywyrostkowych powodują ból pleców po lewej lub po prawej stronie, który nasila się przy długim staniu, chodzeniu oraz skrętach tułowia. Dolegliwości pojawiają się również podczas leżenia na brzuchu z uniesionym do góry tułowiem. Ulgę przynosi siedzenie z tułowiem pochylonym do przodu.
Ból pleców na dole jest częstą dolegliwością kierowców. Wynika to głównie z długotrwałego siedzenia, a czasem z konieczności uczestniczenia w załadunku lub rozładunku towaru.
Lumbago mogą towarzyszyć inne objawy, takie jak deformacja tułowia lub opadanie stopy, które pomagają zdiagnozować przyczynę dolegliwości.
Ból może pochodzić również z przeciążonych mięśni. Naciągnięcie, nadwyrężenie lub naderwanie mięśni pleców i kręgosłupa jest częstą przyczyną bólu pleców na dole. Najczęściej ból daje o sobie znać po dźwignięciu ciężaru w niewłaściwy sposób.
Ból kręgosłupa w ciąży jest częsty i może być bardzo dokuczliwy. Może pojawić się na początku ciąży, ale najczęściej plecy zaczynają boleć w 3 trymestrze. Przyczyn takich dolegliwości może być wiele. Mają one związek z rosnącą macicą i masą ciała, zmianą krzywizny kręgosłupa oraz rozluźnieniu więzadeł. Objawy najczęściej ustępują one po porodzie. Często ból pleców w ciąży można złagodzić poprzez:
- ćwiczenia
- masaż
- okłady
- chodzenie w butach na płaskim obcasie
W razie silnych lub nie przechodzących bólów, zwłaszcza jeśli towarzyszy im krwawienie, skurcze macicy lub gorączka należy pilnie skonsultować się z lekarzem.
Objawy alarmowe przy bólu pleców
Czasami ból pleców wymaga szybkiej konsultacji lekarskiej. Niezwłocznie skontaktuj się z lekarzem lub zadzwoń na numer alarmowy, jeśli pojawią się niepokojące objawy takie jak:
- niedowład – znaczne osłabienie lub paraliż jednej lub obu nóg
- zaburzenia kontrolowania oddawania moczu lub/i stolca
- zaburzenia czucia.
Ból kręgosłupa piersiowego
Ból kręgosłupa piersiowego może dawać różne objawy i być bardzo dokuczliwy. Z reguły dolegliwości pochodzą ze zwyrodniałych stawów kręgosłupa lub towarzyszą deformacji pleców, na przykład skoliozie (skrzywieniu w bok) lub nadmiernej kifozie. Młodzieńcza kifoza (choroba Scheuermanna) jest chorobą zapalną, która objawia się deformacją grzbietu oraz może powodować ból pleców u dziecka lub nastolatka.
Ból z tyłu pleców na wysokości płuc
Dolegliwości z tyłu pleców na wysokości płuc mogą mieć wiele źródeł.
Ból pleców przy oddychaniu może być wynikiem neuralgii międzyżebrowej lub bólu mięśni wywołanego na przykład punktami spustowymi lub naderwaniem mięśnia. Takie dolegliwości pojawiają się też przy zapaleniu opłucnej oraz pewnym postaciom zapalenia płuc.
Za ból pleców z lewej lub prawej strony pod żebrami z tyłu może odpowiadać entezopatia lub naderwanie mięśnia czworobocznego lędźwi lub choroby nerek.
Ból między łopatkami
Ból kręgosłupa między łopatkami lub ból pod łopatką może mieć wiele przyczyn. Najczęściej za ten rodzaj bólu pleców odpowiedzialne są:
- Dyskopatia szyjna lub piersiowa
- Zmiany w stawach kręgosłupa szyjnego i piersiowego
- Punkty spustowe
Nagły i silny ból między łopatkami powinien być skonsultowany z lekarzem, gdyż może być objawem groźnych chorób takich jak:
- Zawał serca
- Zator płucny
- Tętniak rozwarstwiający aorty
- Kamica pęcherzyka żółciowego (ból pleców po prawej stronie pod łopatką)
Ból podbrzusza i pleców
Ból podbrzusza i pleców może towarzyszyć schorzeniom jamy brzusznej oraz miednicy mniejszej. Silny i nagły ból pleców po lewej lub prawej stronie, który promieniuje do brzucha i pachwiny może być objawem kolki nerkowej. Mogą mu towarzyszyć wymioty oraz ból przy oddawaniu moczu.
Ból krzyża i podbrzusza czasem pojawia się przed okresem lub w jego trakcie. Jeżeli objawy są silne i długotrwałe, jedną z ich przyczyn może być endometrioza.
Ból krzyża
Ból kręgosłupa krzyżowego, czyli kości krzyżowej często powoduje dolegliwości przy siedzeniu lub zakładaniu skarpet na stojąco. Jego częstymi przyczynami są: entezopatia więzadła krzyżowo guzowego oraz choroby stawu krzyżowo biodrowego.
Staw krzyżowo-biodrowy
Dysfunkcja, zapalenie lub zmiany zwyrodnieniowe stawów krzyżowo-biodrowych (ang. sacroiliac joints) są częstym powodem bólu pleców i krzyża. Jest on jest zlokalizowany w dole pleców lub w okolicy pośladka. Najczęściej promieniuje do pachwiny oraz nogi. Często dolegliwości pogarszają się przy siedzeniu, staniu lub zakładaniu spodni na stojąco.
Ból kręgosłupa szyjnego
Choroby kręgosłupa szyjnego powodują dolegliwości w obrębie samej szyi, ale często również ból w górnej części pleców i klatki piersiowej.
Najczęściej dolegliwości wynikają z przeciążenia mięśni. W innych przypadkach ich przyczyną może być dyskopatia szyjna lub zwyrodnienie stawów kręgosłupa szyjnego. Oba schorzenia mogą powodować ból pleców między łopatkami i karku. Dolegliwości nasilają się przy odchylaniu głowy do tyłu i jej skręcania, na przykład podczas spoglądania do tyłu siedząc w samochodzie.
Przeciążenie mięśni karku
W obecnych czasach mięśnie szyi, karku i górnej części pleców są często przeciążane. Wynika to z nieprawidłowej postawy podczas długotrwałego korzystania ze smartfona, komputera lub tableta.
Pochylona do przodu głowa powoduje silne naprężenia w obrębie mięśni i wiezadeł co może prowadzić do powstania punktów spustowych oraz zapaleń przyczepów kostnych, czyli entezopatii.
Dyskopatia szyjna
Przepuklina lub wypuklina kręgosłupa szyjnego może uciskać korzenie nerwowe i powodować promieniowanie bólu do barku oraz wzdłuż ramienia i przedramienia aż do ręki. Taki zespół objawów nazywamy rwą ramienną lub rwą barkową.
Zwyrodnienie stawów międzywyrostkowych
Zwyrodnienie i zapalenie stawów kręgosłupa szyjnego obok dolegliwości ze strony karku powoduje ból pleców w górnej części. Dolegliwości mogą nasilać się przy zmianie pogody, podczas przeziębienia lub po przewianiu. Często tylno boczna strona karku jest bardzo bolesna przy ucisku.
Ból pleców w nocy
Ból pleców w nocy jest bardzo dokuczliwy, gdyż prowadzi do bezsenności, a przez to do zmęczenia w ciągu dnia. Istnieje wiele możliwych przyczyn takiego bólu i często dopiero doświadczony specjalista potrafi postawić prawidłową diagnozę. W przypadku nocnych dolegliwości należy skonsultować się z lekarzem, gdyż część przyczyn może być niebezpieczna i szybkie ich zdiagnozowanie daje większą szansę na wyleczenie.
Najczęstszy jest ból kręgosłupa lędźwiowego w nocy, a jego typowymi przyczynami są przykurcze w stawach biodrowych, dyskopatia oraz zwyrodnienie stawów międzywyrostkowych.
Ból kręgosłupa piersiowego w nocy może być spowodowany złamaniem kompresyjnym kręgu, skoliozą lub nadmierną kifozą (wygięciem do tyłu). Również zwyrodnienie i zapalenie jego stawów może być bardzo bolesne.
Ból pleców po nocy może wynikać z podobnych przyczyn, co ból w nocny. Podczas leżenia dochodzi do usztywnienia stawów oraz do zastoju płynu stawowego, w którym mogą w takich warunkach gromadzić się substancje powodujące zapalenie. W miarę chodzenia następuje wymiana płynu stawowego oraz zwiększenie elastyczności w stawach. Dzięki temu dolegliwości mogą zmniejszać się ciągu dnia.
Czasami bóle nocne mogą być objawem bardzo poważnych chorób wewnętrznych, takich jak nowotwory, najczęściej jednak ich przyczyną jest rwa kulszowa wywołana przez masywną przepuklinę kręgosłupa.
Ból pleców nad pośladkami
Ból pleców po lewej lub prawej stronie nad pośladkiem może mieć wiele przyczyn, z których najczęstsze opisuję poniżej.
Entezopatia więzadła biodrowo lędźwiowego
Entezopatia więzadła biodrowo lędźwiowego powoduje przewlekłe dolegliwości promieniujące na pośladek, a czasem do pachwiny. Przy naciśnięciu na górną część talerza biodrowego pojawia się nieznośny ból nad pośladkiem.
Entezopatia przyczepu biodrowego mięśnia czworobocznego lędźwi
Mięśnie czworoboczne lędźwi (ang. quadratus lumborum) przyczepiają się do talerzy kości biodrowych (tuż nad pośladkami) oraz w górnej do kręgosłupa i ostatniego żebra. Przy nadmiernym obciążeniu przyczep biodrowy może ulec zapaleniu i zwyrodnieniu, co objawia się nieznośnym bólem pleców nad pośladkami, który narasta przy rotacji tułowia oraz głębokim wdechu.
Kolka nerkowa
Kamień nerkowy przemieszczający się wzdłuż moczowodu powoduje nagły i bardzo silny ból pleców zaczynający się nad prawym lub lewym pośladkiem i schodzący stopniowo w dół i do przodu – do brzucha i pachwiny.
Jak rozpoznać przyczynę bólu pleców?
Aby postawić prawidłową diagnozę należy zwrócić się do doświadczonego lekarza od kręgosłupa oraz wykonać badania obrazowe, wśród których z reguły najbardziej wartościowym jest rezonans magnetyczny kręgosłupa. W pewnych przypadkach lekarz może skierować na specjalne badania krwi lub inne badania obrazowe, takie jak RTG czynnościowe lub tomografię komputerową.
Ból pleców – leczenie
W lżejszych przypadkach dolegliwości ustępują po pewnym czasie przy stosowaniu dostępnych bez recepty leków, lub nawet bez żadnego leczenia. Natomiast aby wyleczyć lub złagodzić pozostałe bóle pleców należy najpierw poznać ich przyczynę i dobrać adekwatną do diagnozy metodę leczenia.
Fizjoterapia
Fizjoterapia pomaga poradzić sobie z atakiem bólu pleców oraz może zapobiec pojawieniu się nawrotów poprzez stosowanie specjalnie dobranych technik i ćwiczeń. Wartościowymi metodami stosowanymi w fizjoterapii są między innymi:
- Terapia manualna
- Terapia mięśniowo powięziowa
- Leczenie nakierowane na poprawę postawy oraz ergonomii pracy
Bezoperacyjne leczenie bólu
Istnieje wiele nowoczesnych metod bezoperacyjnego leczenia bólu. Dzięki prawidłowej diagnozie można zastosować precyzyjne zabiegi monitorowane za pomocą specjalnej aparatury medycznej, które działają bezpośrednio na przyczynę bólu. Przykładem takich zabiegów są zastrzyki nadtwardówkowe wykonywane pod kontrolą fluoroskopii, które są bardzo skuteczne w bezoperacyjnym leczeniu przepukliny kręgosłupa oraz wywołanej przez nią rwie kulszowej, udowej lub barkowej.
Leczenie operacyjne
W najcięższych przypadkach bólu pleców wykonuje się operację. Niezwłoczne leczenie operacyjne jest często wskazane w przypadku wystąpienia objawów alarmowych, takich jak niedowłady.
