Ból pośladka ma wiele przyczyn. Rwący ból pośladku promieniujący na nogę to z reguły objaw rwy kulszowej lub mięsień pośladkowy średni. Często pojawia się w ciąży. Dolegliwości mogą być bardzo uciążliwe i długotrwałe. Chorzy często przez długi czas chodzą od lekarza do lekarza w celu uzyskania prawidłowej diagnozy oraz leczenia. Poniżej opisuję objawy oraz leczenie najczęstszych przyczyn bólu pośladków.
Najczęstsze przyczyny bólu pośladków
I. Rwa kulszowa
Rwa kulszowa jest częstą przyczyną bólu pośladka. Rwący ból w pośladku i udzie pojawia się nagle i może utrzymywać się przez tygodnie, miesiące lub lata. Ból pochodzi z kręgosłupa i jest najczęściej wynikiem przepukliny jądra miażdżystego dysku.
Pierwszym objawem może być ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do pośladka. Następnie pojawia się ból w pośladku promieniujący na nogę. Jego charakter jest elektryczny, rwący, piekący. Może również wystąpić drętwienie kończyny dolnej, aż do palców stopy. Ból pośladka promieniujący do łydki jest bardzo typowy dla rwy kulszowej. Czasem jednak ból występuje wyłącznie w pośladku, co potocznie określane jest jako rwa pośladkowa.
Ulgę przynoszą leki przeciwzapalne. Najczęściej ból pośladka przy siedzeniu nasila się, jak również przy pochylaniu się do przodu, natomiast przy chodzeniu ból pośladka zmniejsza się. Może jednak być odwrotnie, co zostało opisane w artykule o ćwiczeniach McKenziego.
Należy pamiętać, że ból w pośladku promieniujący na nogę może być też objawem innych chorób, dlatego bardzo ważne jest badanie przez doświadczonego lekarza.
Leczenie rwy kulszowej polega na stosowaniu leków przeciwzapalnych oraz fizjoterapii. Najszybszą poprawę osiągamy wykonując zastrzyk nadtwardówkowy, który leczy przyczynę i uwalnia od bólu. W najcięższych przypadkach konieczne jest leczenie operacyjne.
II. Staw krzyżowo-biodrowy
Staw krzyżowo-biodrowy jest przyczyną bólu pośladka, która jest rzadko prawidłowo diagnozowana i leczona. Pacjenci często długo nie mogą znaleźć odpowiedniego lekarza, który postawiłby prawidłową diagnozę i uwolnił od bólu.
Głównym objawem dysfunkcji stawu krzyżowo-biodrowego jest tępy albo przeszywający ból z lewej lub z prawej strony pleców nad pośladkiem. Dolegliwości mogą też być obustronne. Ból może promieniować do pachwiny i różnych części kończyny dolnej.
Ból pośladka przy siedzeniu nasila się. Dolegliwości nasilają się również przy długim staniu, chodzeniu lub bieganiu, natomiast zmniejszają się w spoczynku oraz po zażyciu środków przeciwbólowych i przeciwzapalnych.
Leczenie można rozpocząć od korzystania z zabiegów fizjoterapii lub osteopatii. Jeżeli leczenie nie przynosi poprawy, należy zgłosić się do lekarza od kręgosłupa, który wykona zastrzyk do stawu krzyżowo-biodrowego. Zastrzyk, zwany też blokadą, jest skuteczny, jeśli igła zostaje wprowadzona idealnie do szczeliny stawu, która jest wąska i głęboko położona. Możemy tam się dostać stosując technikę monitorowania pozycji igły za pomocą fluoroskopii. Efekty zabiegu są znaczące i odczuwalne już czwartego dnia po zastrzyku. Najczęściej poprawa jest trwała.
III. Zespół mięśnia gruszkowatego
Objawem zespołu mięśnia gruszkowatego jest ból na środku pośladka, w okolicy kieszeni od spodni. Może on promieniować do tylnej części uda. Ból w pośladku jest najczęściej głęboki i ćmiący. Natomiast ból nogi jest piekący i elektryczny.
Ulgę przynosi rozciąganie i głęboki masaż mięśnia gruszkowatego, leki rozluźniające oraz alkohol (jednak nie zalecam się tym leczyć). Ból pośladka nasila się przy siedzeniu, rzadziej pojawia się przy bieganiu.
Ważne jest dokładne badanie przez doświadczonego lekarza, gdyż ból mięśnia gruszkowatego jest najczęściej wtórny do innych problemów zdrowotnych, z których najczęstszym jest dysfunkcja stawu krzyżowo-biodrowego.
Leczenie należy zacząć od rozciągania mięśnia gruszkowatego, najlepiej pod opieką fizjoterapeuty bądź osteopaty. Jeżeli to nie pomaga należy udać się do lekarza, który przeprowadzi zastrzyk do mięśnia gruszkowatego. Skuteczność i bezpieczeństwo zabiegu zależy od precyzyjnego wprowadzenia igły do mięśnia, który jest położony w głębi pośladka. Jedynie monitorowanie pozycji igły za pomocą fluoroskopii lub USG może pomóc w dokładnym i bezpiecznym dotarciu do bolącego mięśnia. Po zastrzyku ważne jest rozciąganie mięśnia gruszkowatego za pomocą odpowiednich ćwiczeń.
IV. Mięsień pośladkowy średni
Ból mięśni pośladków najczęściej dotyczy mięśnia pośladkowego średniego. Jego schorzenia są częstą przyczyną bólu z boku i w górze pośladka. Z reguły ból powstaje przez długotrwałe i nadmierne napięcie mięśnia, co ma miejsce w przypadku przewlekłej rwy kulszowej, zwyrodnieniu stawu biodrowego oraz różnicy długości kończyn dolnych. Ból z boku i na górze pośladka ma charakter ćmiący, głęboki, pulsujący lub palący. Czasami mięsień pośladkowy średni powoduje ból w pośladku promieniujący na nogę, który może rozciągać się od pośladka do kolana, a nawet dochodzić do łydki i kostki. W mięśniu mogą być wyczuwalne zgrubienia, bądź grudki, które są bardzo bolesne przy ucisku. Są to tak zwane punkty spustowe.
Ulgę przynosi chodzenie z szeroko rozstawionymi nogami oraz alkohol, ale proszę się tym nie leczyć. Ból nasila się przy chodzeniu oraz siedzeniu.
Skuteczne leczenie polega na leczeniu punktów spustowych oraz usunięciu przyczyny ich powstania. Mięsień pośladkowy średni ma znaczną grubość i często jedyną terapią przynoszącą realną ulgę są zastrzyki do punktów spustowych przeprowadzane specjalną igłą. W większości przypadków jest to jednorazowy zabieg, który trwale uwalnia od bólu. Osoby z tendencją do tworzenia się punktów spustowych w pośladkach powinny rozważyć kupno dobrej jakości pistoletu do masażu (masażera wibracyjnego), którego regularne używanie może przynieść znaczną ulgę.
V. Staw biodrowy
Schorzenia stawu biodrowego powodują ból w prawym lub lewym biodrze i pośladku. Ich częstość występowania rośnie wraz wiekiem. Główne choroby bólu stawu biodrowego to:
- zwyrodnienie stawu biodrowego
- Jałowa martwica głowy kości biodrowej
Staw biodrowy w pośladku może powodować bardzo uciążliwy ból, którego źródło ciężko jest zlokalizować. Dolegliwości mogą pojawiać się w różnych miejscach, najczęściej w biodrze, pośladku lub pachwinie. Ból pośladka przy chodzeniu nasila się. Może też promieniować do kolana. Chód jest kaczkowaty, utykający. Ból jest najczęściej tępy, ale przy pewnych położeniach kończyny może być ostry i przeszywający. Ulgę przynosi podpieranie się laską trzymaną po przeciwnej do bólu stronie, leki przeciwzapalne oraz odpoczynek.
W lżejszych przypadkach leczenie polega na rehabilitacji oraz stosowaniu leków przeciwbólowych. W cięższych stanach poprawę przynoszą zastrzyki do stawu biodrowego, które mogą mieć charakter:
- przeciwzapalny – blokada sterydowa
- uzupełniający maź stawową – zastrzyki dostawowe z kwasu hialuronowego
- pobudzające do regeneracji – zastrzyki z osocza bogatopłytkowego (platelet rich plasma), uzyskanego z własnej krwi pacjenta.
Zastrzyki te powinny być monitorowane za pomocą aparatury medycznej umożliwiającej uwidocznienie pozycji igły w ciele pacjenta.
W ostateczności przeprowadza się operację wszczepienia endoprotezy (alloplastyka) stawu biodrowego (ang. hip replacement).
VI. Guz kulszowy
Guz kulszowy jest kością, na której się siedzi. Objawem jej choroby jest ból pośladka na dole, dokładnie w okolicy wystającej kości. Ból guza kulszowego jest odczuwany jako ból kości w pośladku i jest głęboki, ćmiący, tępy, lecz przy pewnych ruchach staje się ostry, kłujący i przeszywający. Często może być też odczuwany ból pod pośladkiem. Kłucie w pośladku nasila się przy długim siedzeniu, wchodzeniu po schodach, pochylaniu do przodu lub bieganiu.
Najczęściej powodem bólu jest nadmierne obciążenie przyczepiających się do niego mięśni, co prowadzi do przewlekłego zapalenia. Zjawisko takie nazywamy entezopatią guza kulszowego. Główne mięśnie przyczepiające się do guza kulszowego należą do grupy kulszowo-goleniowej (m. dwugłowy uda, m. półbłoniasty, m. półścięgnisty). Są to mięśnie zlokalizowane na tylnej części uda.
Leczenie bólu guza kulszowego polega na odpoczynku, zrzuceniu zbędnych kilogramów oraz rozciąganiu i wzmacnianiu mięśni – najlepiej pod okiem fizjoterapeuty.
Ulgę może przynieść specjalna poduszka na guzy kulszowe. Jest to nakładka na fotel biurowy lub samochodowy, której specjalnie dobrany kształt sprawia, że guzy kulszowe są mniej obciążone podczas siedzenia.
Jeżeli leczenie zachowawcze nie przynosi poprawy, należy zgłosić się do lekarza, który przeprowadzi zastrzyk do guza kulszowego. Zależnie od pewnych czynników może to być:
- zastrzyk przeciwzapalny – blokada sterydowa
- zastrzyk pobudzający do regeneracji z osocza bogatopłytkowego (platelet rich plasma), uzyskanego z własnej krwi pacjenta.
- pobudzanie do regeneracji guza kulszowego poprzez wstrzyknięcie substancji drażniącej, która leczy poprzez tymczasowe wzmożenie zapalenia (proloterapia).
- pobudzenie do regeneracji za pomocą drażnienia przyczepów mięśnia igłą, bez wstrzykiwania żadnej substancji.
Czasami ból guza kulszowego przechodzi dopiero po wyleczeniu rwy kulszowej, która powoduje nadmierne napięcie mięśni uda.
VII. Zespół więzadeł biodrowo lędźwiowych
Zespół więzadeł biodrowo lędźwiowych (po angielsku: iliolumbar syndrome) często powoduje ból nad pośladkami lub ból nad pośladkiem. Ból umiejscawia się na talerzach kości biodrowych nad tak zwanymi dołeczkami Wenus oraz przyśrodkowo do nich. Może promieniować do pachwin, bioder, a nawet do narządów płciowych. Ból jest przewlekły i co jakiś czas nasila się, na przykład po przewianiu zimnym powietrzem.
W leczeniu ważne jest przywrócenie prawidłowej równowagi i napięcia pomiędzy mięśniami oraz więzadłami stabilizującymi miednicę. Bardzo istotny jest powrót do prawidłowej postawy ciała. Jeśli ból nadal doskwiera, lekarz wykonuje specjalne zastrzyki, które są bardzo skuteczne w leczeniu bólu. Zastrzyki powinny być precyzyjnie podane do przyczepów więzadeł. Po zastrzyku zalecana jest fizjoterapia lub osteopatia.
Ból pośladka w ciąży
Ból w pośladku w ciąży jest częsty, a typowe z jego przyczyny to:
- zwiększona masa ciała
- zmieniona krzywizna kręgosłupa,
- ucisk przez powiększającą się macicę
- rozluźnienie ścięgien i więzadeł
Przeszywający ból pośladka w ciąży, promieniujący na nogę może być objawem rwy kulszowej, zwłaszcza kiedy promieniuje do łydki. Rwa powoduje ból lewego lub prawego pośladka, ale w ciężkich przypadkach dolegliwości mogą być obustronne.
Zakwasy w pośladkach w ciąży pojawiają się częściej w związku ze zwiększonym obciążeniem.
Ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do pośladka w ciąży często ma swoje źródło w przeciążonych stawach międzywyrostkowych.
Stawy krzyżowo biodrowe również mogą boleć w stanie błogosławionym, jak i sama kość pośladka położona bocznie do stawu krzyżowo biodrowego. Przyczyną takiego bólu kości biodrowej jest schorzenie zwane po angielsku osteitis condensans illii, czyli po polsku sklerotyzujące zapalenie kości biodrowej.
Ból pachwiny i pośladka w ciąży może pochodzić z więzadła obłego macicy lub ze spojenia łonowego.
Leczenie bólu pośladka w ciąży może być trudne, gdyż wiele leków może zaszkodzić rozwijającemu się dziecku i w związku z tym nie można ich zastosować. Nie należy też stosować RTG zarówno w diagnostyce, jak i przy wykonywaniu zabiegów uśmierzających ból. Dlatego ważną rolę odgrywa tu fizjoterapia. Również odpowiedni masaż może rozluźnić mięśnie i przynieść ulgę.
Ból kości ogonowej
Ból kości ogonowej promieniujący do pośladka z reguły znacznie nasila się podczas siedzenia. Może on mieć wiele przyczyn, wśród których najczęstszymi są upadek oraz naturalny poród. Nieleczone dolegliwości mogą trwać przez długie miesiące i lata.
Leczenie bólu w okolicy kości ogonowej i pośladków polega na rehabilitacji oraz stosowaniu specjalnych ćwiczeń. Ulgę przynosi siedzenie na specjalnej poduszce w kształcie koła ratunkowego lub z wycięciem na kość guziczną. W cięższych przypadkach bardzo dobre efekty osiąga się stosując specjalne zastrzyki do kości ogonowej wykonywane pod kontrolą RTG.
