Entezopatia jest chorobą przyczepów ścięgien i więzadeł. Może być ona przyczyną długo utrzymującego się i uciążliwego bólu. Najczęstsza jest entezopatia nadkłykcia bocznego, czyli łokieć tenisisty. Leczenie polega na wygaszaniu zapalenia, usuwaniu przyczyn choroby oraz pobudzaniu regeneracji.
Czym jest entezopatia?
Przyczepy to specjalne miejsca na kościach, w których zakotwiczone są końce ścięgien i więzadeł. Ścięgna są włóknistymi zakończeniami mięśni, a więzadła to specjalne pasma tkanki łącznej, które wiążą ze sobą poszczególne elementy szkieletu. Na skutek długotrwałych przeciążeń i nagromadzenia wielu mikrourazów, w okolicach przyczepów rozwija się zapalenie oraz zwyrodnienie – czyli entezopatia. Organizm próbuje wprawdzie naprawić uszkodzony przyczep, ale zamiast do regeneracji dochodzi do długotrwałego i bolesnego zapalenia.
Entezofity
Nadmierne i długotrwałe obciążenie ścięgien i więzadeł powoduje powstawanie w nich zwapnień, czyli entezofitów, które na zdjęciu RTG wyglądają jak ostre dzioby. Najbardziej znanym entezofitem jest ostroga piętowa. Gdy dochodzi do uszkodzenia poszczególnych włókien ścięgna oraz chrząstki towarzyszy temu często również oderwanie się komórek układu kostnego. Efektem tego jest powstawanie entezofitów, czyli patologicznych wyrostków kostnych. Te zmiany mogą prowadzić do różnych problemów zdrowotnych, w tym bólu i ograniczenia ruchomości. Entezopatie, czyli patologie entez, są szeroko rozpowszechnione zarówno wśród sportowców, jak i osób mniej aktywnych.
Rodzaje entezopatii
Entezopatie mogą pojawiać się w wielu miejscach. Te wyrostki kostne mogą być widoczne na obrazach radiologicznych, takich jak rentgenografia. Mogą one przybierać różne kształty i rozmiary, ale zawsze są efektem reakcji kostnej na przewlekłe podrażnienie w obszarze entezy. W opisie diagnostycznym można znaleźć określenia takie jak „zmiany kostne”, „nadżerki” czy „nieregularny zarys kostnej części entezy”, które odnoszą się do różnych aspektów entezofitów. Entezofity są istotne w diagnostyce i ocenie entezopatii, ponieważ ich obecność może wskazywać na długotrwałe obciążenie danego obszaru ciała. W przypadku pacjentów doświadczających bólu i ograniczenia ruchu entezofity mogą być jednym z czynników wpływających na ich objawy. W leczeniu entezopatii konieczne jest zrozumienie mechanizmów powstawania entezofitów oraz opracowanie odpowiednich strategii terapeutycznych, które pomogą zmniejszyć ból i przywrócić funkcję ruchową. Poniżej przedstawiam najczęstsze ich lokalizacje.
- Entezopatia łokcia. Łokieć tenisisty (zapalenie nadkłykcia bocznego) i golfisty (zapalenie nadkłykcia przyśrodkowego)
- Entezopatia ścięgna Achillesa
- Entezopatia podpotyliczna. Powoduje ból z tyłu głowy u osób, które spędzają dużo czasu z głową pochyloną nad smartfonem lub laptopem.
- Entezopatia więzadła biodrowo lędźwiowego będąca przyczyną bólu pleców na dole.
- Entezopatia rzepki (kolano skoczka)
- Entezopatia guza kulszowego, która powoduje ból pośladka.
- Entezopatia ścięgna podeszwowego – ostroga piętowa
- Entezopatia krętarza większego kości udowej, która powoduje ból biodra.
Entezopatia może występować w różnych miejscach ciała i jest często wynikiem intensywnej aktywności fizycznej, ale także niewłaściwej techniki treningowej czy nadmiernego obciążenia. Dlatego też ważne jest dbanie o właściwe rozciąganie, wzmocnienie mięśni oraz unikanie czynności, które narażają organizm na przeciążenia, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia tych nieprzyjemnych dolegliwości.
Entezopatia — objawy
Objawy zależą od lokalizacji chorego przyczepu. Dolegliwości mogą ciągnąć się miesiącami lub latami. Czasami ból znacznie zmniejsza się, aby znów powrócić, co zdarza się najczęściej po wykonaniu określonej czynności. Typowe objawy to:
- Ból zawsze w tym samym miejscu, czasem promieniujący wzdłuż mięśni i więzadeł.
- Ostry i przeszywający ból przy określonych czynnościach. Przykładem jest ból łokcia przy odkręcaniu słoików, który odczuwamy tak, jak by ktoś głęboko wkłuwał nam igłę.
- Ból przy ucisku i dotyku. Ucisk na kość w określonym miejscu powoduje bardzo silny ból.
- Sztywność w okolicy bólu
- Opuchnięcie w okolicy bólu
Entezopatia — przyczyny
Entezopatia jest spowodowana przez długotrwałe przeciążenie ścięgien i więzadeł. Najczęstsze jej przyczyny to:
- nieprawidłowa technika ćwiczeń lub gry
- brak prawidłowej rozgrzewki przed treningiem
- zbyt duże obciążenia i brak wystarczającej regeneracji między treningami
- przewlekła rwa barkowa (łokieć tenisisty i golfisty)
- przewlekła rwa kulszowa (entezopatia guza kulszowego oraz więzadła biodrowo lędźwiowego)
Entezopatia — diagnostyka
Diagnostyka entezopatii obejmuje kilka istotnych kroków, które opierają się na zrozumieniu budowy tych struktur oraz typowych miejsc ich uszkodzeń. W badaniach obrazowych poszukuje się cech charakterystycznych dla entezopatii, takich jak obrzęk czy uszkodzenia przyczepu. Pozwala to również na wykluczenie innych możliwych schorzeń. Leczenie entezopatii obejmuje różne podejścia, a jednym z nich jest farmakoterapia.
Osoby cierpiące na entezopatię mogą doświadczyć ulgi za sprawą różnorodnych leków, w tym niesteroidowych przeciwzapalnych leków (NLPZ), leków biologicznych (szczególnie w przypadku objawów związanych z chorobą autoimmunologiczną), kortykosteroidów oraz innych leków zmniejszających dyskomfort. Diagnozowanie entezopatii wymaga uwzględnienia zarówno objawów pacjenta, jak i wyników badań obrazowych. Leczenie może obejmować farmakoterapię, fizjoterapię, zaopatrzenie ortotyczne oraz zmiany w trybie życia, mające na celu złagodzenie dolegliwości oraz poprawę jakości życia pacjenta.
Entezopatia — leczenie
Leczenie entezopatii polega na wyeliminowaniu jej przyczyn, wygaszeniu powodującego ból zapalenia oraz stymulowaniu regeneracji.
Usuwanie przyczyn
Entezopatia nie pojawia się sama z siebie. Aby skutecznie pozbyć się bólu i zapobiec nawrotom, musimy znaleźć przyczynę choroby i ją usunąć. Czasami wystarcza poprawa nawyków treningowych lub zmiana techniki wykonywanej pracy. W niektórych przypadkach należy najpierw wyleczyć rwę barkową lub udową. U wielu pacjentów poprawę przynosi terapia mięśniowo-powięziowa punktów spustowych oraz rozciąganie przykurczów mięśniowych. Specjalne opaski lub ortezy mogą odciążyć przyczepy i pozwolić na ich wygojenie. W rzadkich przypadkach konieczna jest operacja.
Fizjoterapia także nie jest bez znaczenia. Poprzez odpowiednio dobrane ćwiczenia fizjoterapeutyczne możliwe jest zmniejszenie bólu i sztywności stawów oraz przyległych struktur. Skupia się głównie na wzmacnianiu i rozluźnianiu napiętych mięśni oraz poprawianiu elastyczności w okolicy przyczepu. Na przykład osoby z entezopatią ścięgna Achillesa mogą korzystać z codziennego rozciągania mięśni łydki, co może przynosić ulgę. Wykonywanie ćwiczeń obustronnie pomaga w zapobieganiu zaburzeniom równowagi mięśniowej oraz problemom z postawą.
Wygaszanie zapalenia
Zastrzyk przeciwzapalny
W przypadku silnego bólu będącego wynikiem rozognionego zapalenia należy je wygasić przez zastrzyk przeciwzapalny. Jest to szybki zabieg, który w większości przypadków przynosi dramatyczną poprawę.
Jonoforeza, fonoforeza
W lżejszych przypadkach zapalenie możemy wygasić stosując żel przeciwzapalny i zwiększając jego wchłanianie za pomocą takich technik fizykoterapii jak jonoforeza lub fonoforeza.
Stymulowanie regeneracji
Po wygaszeniu zapalenia chcemy, aby przyczep się dobrze wygoił i wzmocnił, aby zapobiec nawrotom. W tym celu stosujemy osocze bogatopłytkowe, falę uderzoniową, bierne powtórzenia lub proloterapię.
Osocze bogatopłytkowe uzyskuje się z własnej krwi pacjenta. Zawiera ono wysoką koncentrację płytek krwi, które produkują stymulujące regenerację czynniki wzrostu oraz przyciągają napływ komórek macierzystych.
Fala uderzeniowa stymuluje regenerację za pomocą fal akustycznych.
Proloterapia pobudza regenerację stymulując przeczep za pomocą igły oraz podanie specjalnych substancji pomagające wzmocnić przyczep.
Bierne powtórzenia polegają na aktywnym napięciu ćwiczonych mięśni tylko w fazie pasywnej ruchu, to znaczy jedynie podczas kontrolowanego opadania. Takie ćwiczenia stymulują regenerację oraz wzmacniają mięśnie.
