Rwa udowa objawia się bólem przedniej części uda, kolana oraz wewnętrznej strony łydki. Najczęściej jej przyczyny oraz leczenie są bardzo podobne do tych w rwie kulszowej oraz rwie barkowej.
Rwa udowa – objawy
Głównym objawem rwy udowej jest silny ból, głównie w przedniej części uda i kolana.
Gdzie boli rwa udowa?
Ból często zaczyna się od biodra i biegnie przez przednią stronę uda i kolana. Następnie może promieniować do wewnętrznej części łydki oraz kostki przyśrodkowej. Ból przebiega wzdłuż tak zwanych dermatomów, czyli pasm unerwionych przez korzenie nerwowe wychodzące z kręgosłupa. Rozmieszczenie dolegliwości zależy od tego, który korzeń lub nerw jest drażniony. Rwa udowa jest najczęściej jednostronna, obustronne objawy są rzadkie.
Jaki jest charakter bólu
Ból jest rwący, palący, mrowiący, elektryczny. Może być odczuwany jako drętwienie. Jest to ból o charakterze neuropatycznym.
Co nasila ból w rwie udowej?
Dolegliwości mogą nasilać się przy kichaniu oraz kaszlu. W zależności miejsca ucisku nerwu, codzienne aktywności takie jak chodzenie, siedzenie lub leżenie mogą albo pogarszać ból, albo przynosić ulgę. Więcej na ten temat na stronie o Ćwiczeniach McKenziego w rwie kulszowej.
Co pomaga w rwie udowej?
Pewną ulgę przynosi przygięcie kolana do brzucha. Leki przeciwbólowe, przeciwzapalne oraz rozluźniające mięśnie mogą przynieść poprawę.
Jakie objawy rwy udowej są najbardziej niepokojące?
W cięższych przypadkach może nastąpić znaczne uszkodzenie korzeni nerwowych (zespół ogona końskiego) lub rdzenia kręgowego (zespół stożka rdzeniowego). Prowadzi to do następujących objawów:
- Zaburzenia czucia: osłabienie lub całkowity jego brak.
- Niedowład lub całkowity paraliż mięśni, najczęściej polega to na osłabieniu lub niemożności wyprostowania kończyny w kolanie
- Zaburzenia w kontrolowaniu oddawania moczu i stolca
Jeżeli wystąpią objawy alarmowe, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. W takich wypadkach czas odgrywa bardzo ważną rolę.
Jaki jest przebieg rwy udowej?
Pojawienie się ostrej rwy udowej może być poprzedzone urazem lub intensywnym wysiłkiem fizycznym. Z reguły jednak przyczyna jest nieznana. Dolegliwości często zaczynają się od bólu pleców na dole. Następnie ból przenosi się na kończynę dolną. Napad albo zostaje wyleczony w ciągu kilku tygodni, albo przechodzi w fazę przewlekłą, w której do uporczywego bólu dołączają się przykurcze mięśniowe, bolesne punkty spustowe oraz utrwalają się zaburzenia postawy i chodu.
Jak długo trwa rwa udowa?
Z reguły dolegliwości trwają od 3 do 12 tygodni, ale mogą utrzymywać się przez miesiące lub lata. Stosowanie zastrzyków nadtwardówkowych może znacznie przyśpieszyć powrót do zdrowia i ustąpienie bólu.
Jakie są trwałe skutki rwy udowej?
Najczęściej dolegliwości całkowicie ustępują. Trwałe objawy mogą pozostać w cięższych przypadkach. Należą do nich: przewlekły ból, zaburzenia czucia, niedowłady oraz zaniki mięśni.
Jakie są przyczyny rwy udowej?
Rwa udowa jest spowodowana drażnieniem włókien korzeni nerwowych L2, L3 i L4 wchodzących w skład nerwu udowego. Nerw ten jest odpowiedzialny za czucie w przedniej części uda oraz przyśrodkowej łydki i stopy. Włókna korzeni L2-L4 są również odpowiedzialne za ruchy mięśni prostujących kończynę dolną w stawie kolanowym oraz zginających ją w stawie biodrowym (przyciąganie kolana w stronę klatki piersiowej). Korzenie te wychodzą z górnej części kręgosłupa lędźwiowego. Ich włókna tworzą splot lędźwiowy, a następnie prowadzące do kończyny dolnej nerwy, z których największym jest nerw udowy (ang. femoral nerve).
Drażnienie włókien nerwowych najczęściej ma miejsce w kręgosłupie i jest wynikiem przepukliny jądra miażdżystego dysku lub/i zmianami zwyrodnieniowymi. O wiele rzadsze jest uszkodzenie samego nerwu udowego, nazywane neuropatią.
Przepuklina jądra miażdżystego
Choroba dysku, czyli dyskopatia prowadzić może do powstania przepukliny jądra miażdżystego, która uciska i wywołuje chemiczne zapalenie korzeni nerwowych w kręgosłupie.
Uciśnięte i zmienione zapalnie korzenie wysyłają sygnały bólowe, a w przypadkach ich uszkodzenia pacjenci odczuwają zaburzenia czucia lub/i osłabienie siły mięśni kończyn dolnych.
Zmiany zwyrodnieniowe
Zmiany zwyrodnieniowe tworzą się wraz ze zużyciem kręgosłupa. Doprowadzają one do powstania ciasnoty w kręgosłupie lędźwiowym oraz do ucisku i drażnienia korzeni nerwowych. Typowe zmiany zwyrodnieniowe to wyrośla kostne (osteofity), pogrubiałe więzadła żółte oraz powiększone stawy międzywyrostkowe kręgosłupa.
Uszkodzenie nerwu udowego
Nerw udowy może być uszkodzony przez wiele czynników, wśród nich najczęstsze to:
- Cukrzyca
- Uszkodzenie przez cewnik w tętnicy udowej
- Złamanie miednicy
- Napromieniowanie miednicy
- Guz miednicy
- Krwawienie zaotrzewnowe
Jak zdiagnozować rwę udową?
Do jakiego lekarza powinienem się udać?
Należy wybrać lekarza kręgosłupa, który jest doświadczony w leczeniu bólu. Doktorzy specjalizujący się w tej dziedzinie to lekarze rehabilitacji medycznej, neurolodzy, ortopedzi oraz neurochirurdzy.
Jakie testy pozwalają odróżnić rwę udową od rwy kulszowej?
Objaw Lasègue’a (ang. Lasègue’s sign) – czyli pojawienie się bólu promieniującego za kolano przy podnoszeniu wyprostowanej kończyny dolnej w pozycji leżącej na plecach, jest dodatni w rwie kulszowej, natomiast ujemny w rwie udowej.
Objaw Mackiewicza polegający na zgięciu kolana oraz wyprostowaniu kończyny w stawie biodrowym (odciąganie kolana od klatki piersiowej) w leżeniu na boku, jest ujemny w rwie kulszowej, natomiast jest dodatni w rwie udowej. Różnica ta wynika z tego, że nerw kulszowy biegnie z tyłu, a nerw udowy z przodu uda. W związku z tym przy ruchach kończyny dolnej jeden z nich jest zawsze rozciągany powodując ból, a drugi jest w tym samym czasie skracany, co przynosi ulgę.
Jakie badania powinienem wykonać w rwie udowej?
Podstawą jest rezonans magnetyczny kręgosłupa lędźwiowego. Czasami pomocna jest też elektromiografia (EMG) oraz badanie przewodnictwa nerwowego.
Jak wyleczyć rwę udową?
Leczenie rwy udowej jest zależne od objawów chorego. Jeżeli nie są one mocno nasilone, ulgę może przynieść przyjmowanie odpowiednich leków przeciwzapalnych oraz rehabilitacja. Dolegliwości silne i długotrwałe najczęściej ustępują lub znacznie zmniejszają się po zastrzyku nadtwardówkowym przeprowadzonym pod kontrolą fluoroskopii. Leczenie operacyjne stosuje się w najcięższych przypadkach. Metody alternatywne, takie jak akupunktura mają znaczenie pomocnicze.
Leczenie farmakologiczne
W ostrej fazie rwy udowej należy przede wszystkim dążyć do zmniejszenia stanu zapalnego korzeni. Pomocne w tym są niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz sterydy (w przypadkach cięższych). Ulgę mogą przynieść też leki rozluźniające mięśnie. Należy stosować leki o przedłużonym działaniu, tak aby ich działanie przeciwzapalne utrzymywało się całą dobę. Zastrzyki domięśniowe działają zbyt krótko i po ustaniu ich działania zapalenie może wracać. Sterydy na początku należy zażywać w dużej dawce, po czym każdego dnia należy ją zmniejszać. W bólu przewlekłym można stosować leki zmniejszające pobudliwość nerwów.
Rehabilitacja rwy udowej
Fizjoterapia dysponuje wieloma metodami, z których najważniejsze to ćwiczenia oraz terapia manualna. Odpowiednie zestawy ćwiczeń wraz z rozciąganiem przykurczów mogą przynieść znaczną poprawę. Najczęściej stosowane metody terapii to:
- Kinezyterapia pasywna
- Terapia manualna (masaż, mobilizacja, manipulacja)
- Ćwiczenia
- TENS
- Kienesiotaping
Zastrzyki nadtwardówkowe
Zastrzyki nadtwardówkowe (epiduralne) polegają na precyzyjnym wprowadzeniu leku dokładnie tam, gdzie przepuklina uciska korzeń nerwowy. Dzięki temu poprawa jest znaczna i odczuwana najczęściej 4 dni po zabiegu.
Leczenie chirurgiczne
Jest wskazane, a czasem konieczne jedynie w najcięższych przypadkach. Szczególnie u pacjentów z objawami uszkodzenia nerwów.
