Stenoza – co to jest?
Zwężenie kanału kręgowego (ciasnota kanału kręgowego, stenoza kanału kręgowego, ang. spinal stenosis) jest to stan, w którym dochodzi do zmniejszenia światła kanału kręgowego, w którym znajdują się korzenie nerwowe i rdzeń kręgowy. Prowadzi to do powstania charakterystycznych objawów, z których najczęstszym jest ból promieniujący do nogi pojawiający się podczas chodzenia.
Stenoza – objawy zwężenia kanału kręgowego
Objawy zależą przede wszystkim od tego, w którym miejscu kanał kręgowy jest zwężony i w jakim stopniu. Najczęściej dochodzi do stenozy kręgosłupa lędźwiowego i szyjnego.
Objawy stenozy kręgosłupa lędźwiowego
Objawy zwężenia kanału kręgosłupa lędźwiowego przypominają objawy rwy kulszowej i nasilają się podczas chodzenia. Najczęstsze z nich to:
- chromanie neurogenne, czyli ból promieniujący do nogi, który pojawia się podczas chodzenia i ustępuje podczas siedzenia z pochyleniem tułowia do przodu
- ból pleców na dole, zwłaszcza przy chodzeniu
- zaburzenia czucia w kończynach dolnych
- drętwienie kończyn dolnych
- niedowłady kończyn dolnych, czyli osłabienie mięśni nóg
- zaburzenia w kontrolowaniu oddawania moczu i stolca
Objawy stenozy kręgosłupa szyjnego
Uszkodzenie korzeni szyjnych prowadzi do objawów zbliżonych do rwy barkowej. Najczęstsze z nich to:
- ból promieniujący do kończy górnej, łopatki i górnej części klatki piersiowej, nasilający się przy odchylaniu głowy do tyłu i skręcaniu w kierunku bolącego barku (na przykład podczas oglądania się do tyłu w samochodzie)
- osłabienie czucia w kończynie górnej
- osłabienie mięśni kończyny górnej (barku, ramienia, przedramienia, ręki)
- trudności w wykonywaniu precyzyjnych czynności ręką (pisanie na klawiaturze, zapinanie guzików, używanie klucza do drzwi)
- wypadanie przedmiotów z ręki
W kręgosłupie szyjnym, w odróżnieniu od odcinka lędźwiowego kręgosłupa, znajduje się rdzeń kręgowy i znaczna ciasnota może prowadzić do jego uszkodzenia, czyli mielopatii szyjnej. W takiej sytuacji pojawiają się:
- trudności w chodzeniu, potykanie się, zaburzenia równowagi i koordynacji, co może wymagać używania laski
- zaburzenia czucia w obrębie dolnej połowy ciała
- mrowienie (parestezje) kończyn dolnych
- zaburzenia w kontrolowaniu oddawania moczu i stolca
- zaburzenia funkcji seksualnych
W stenozie szyjnej pojawiają również często:
- bóle szyi i karku
- sztywność szyi i karku
Stenoza – przyczyny zwężenia kanału kręgowego
Kanał kręgowy to przestrzeń wewnątrz kręgosłupa, w której znajduje się worek oponowy zawierający rdzeń kręgowy i korzenie kręgowe. Korzenie wychodzą z kręgosłupa przez otwory międzykręgowe.
W wyniku pewnych procesów chorobowych światło kanału może się zmniejszać, powodując ucisk na worek oponowy oraz wychodzące przez otwory międzykręgowe nerwy, wywołując wyżej wymienione objawy ciasnoty.
Przyczyny zwężenia kanału kręgosłupa to:
1. zmiany zwyrodnieniowe i przerost stawów międzywyrostkowych
2. dyskopatia (wypukliny lub przepukliny jąder miażdżystych dysków oraz zmniejszenie przestrzeni międzykręgowej)
3. pogrubienie więzadeł żółtych (więzadła żółte stanowią tylną ścianę kanału kręgowego i ich pogrubienie prowadzi do ciasnoty)
4. kręgozmyk (ześlizg jednego kręgu nad drugim, powodujący zmniejszenie światła kanału kręgowego)
Rzadsze przyczyny stenozy to:
- nowotwory (guzy)
- złamania kompresyjne kręgów
- zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZSSK)
- wrodzony wąski kanał kręgowy
- skostnienie więzadła podłużnego tylnego
Stenoza – diagnostyka
Diagnoza zwężenia kanału kręgowego opiera się głównie na badaniu lekarskim oraz badaniach obrazowych.
Badanie lekarskie
Najważniejsze jest badanie przez doświadczonego lekarza, który może następnie wskazać jakie testy wykonać, czego unikać i jak skutecznie się leczyć. Nie należy zwlekać z wizytą u lekarza, gdyż bez właściwego leczenia objawy często zwiększają się w miarę upływu czasu.
Badania obrazowe
Rezonans magnetyczny
Rezonans magnetyczny jest najlepszym badaniem diagnozującym stenozę kręgosłupa. Bardzo dokładnie pokazuje uciśnięte struktury, dzięki czemu można zaplanować odpowiednie leczenie
Tomografia komputerowa
Tomografię komputerową stosuje się w przypadkach kiedy:
- istnieją przeciwwskazania do wykonania rezonansu (rozruszniki serca, stymulatory nerwów, metalowe implanty)
- zależy nam przede wszystkim na bardzo dokładnym obrazowaniu kości
Stenoza – leczenie ciasnoty kanału kręgowego
Metody leczenia zwężenia kręgosłupa zależą od przyczyny i stopnia zwężenia kanału kręgowego. W najlżejszych przypadkach wystarcza wykonywanie specjalnych ćwiczeń, zaś w najcięższych konieczna jest operacja.
Ćwiczenia na ciasnotę kanału kręgowego
Systematyczne wykonywanie specjalnych ćwiczeń może poszerzyć światło kanału kręgowego oraz otworów międzykręgowych, a przez to zmniejszyć lub czasem nawet całkowicie cofnąć objawy ciasnoty.
Ważne jest, aby w stenozie kręgosłupa nie stosować ćwiczeń McKenziego, gdyż mogą one zaszkodzić. Po zdiagnozowaniu ciasnoty kanału kręgowego przez lekarza, korzystanie z pomocy doświadczonego fizjoterapeuty bardzo pomaga we wdrożeniu odpowiedniej gimnastyki. Czasami ból jest bardzo silny co może znacznie utrudniać rozpoczęcie ćwiczeń. W takich przypadkach może pomóc leczenie przeciwbólowe i przeciwzapalne, a zwłaszcza zastrzyki nadtwardówkowe.
Leczenie farmakologiczne (tabletki, zastrzyki)
W leczeniu ciasnoty kręgosłupa stosuje się leki przeciwzapalne mające na celu zmniejszenie obrzęku w kanale kręgosłupa, co zmniejsza również ucisk na korzenie nerwowe i prowadzi do zmniejszenia bólu. Stosuje się też leki przeciwbólowe (Tramadol, Paracetamol) lub/i leki zmniejszające wrażliwość uszkodzonych nerwów. Są to leki przeciwdrgawkowe takie jak Pregabalina i Gabapentyna.
Zastrzyki nadtwardówkowe
Zastrzyk nadtwardówkowy polega na precyzyjnym wprowadzeniu specjalnej igły w okolicę uciśniętych korzeni i wsrzyknięciu tam leku przeciwzapalnego. Prowadzi to do wygaszenia zapalenia, co przyczynia się do zmniejszenia obrzęku, przez co maleje ucisk korzeni oraz poprawia się ich ukrwienie. Zastrzyk nadtwardówkowy działa najlepiej w zwężeniu kręgosłupa wywołanym przepukliną bądź wypukliną dysku. Dzięki zmniejszeniu zapalenia i bólu polepsza się ruchomość pacjentów, co daje szansę na skuteczne wprowadzenie skutecznego programu ćwiczeń. Dzięki zastrzykowi nadtwardówkowemu i sumiennie wykonywanym odpowiedniej gimnastyki wielu pacjentów uniknęło operacji.
Stenoza – operacja
Stenoza kanału kręgowego może zwiększać się z wiekiem i część pacjentów dochodzi do momentu, w którym jedynym rozwiązaniem jest fizyczne poszerzenie kanału kręgowego. Leczenie operacyjnie niesie ze sobą pewne ryzyko, jednak najczęściej przynosi dobre rezultaty. W zależności od stanu pacjenta leczenie to może być bardziej lub mniej inwazyjne.
